จีเอสพี คืออะไร สำคัญขนาดไหน ทำไมประเทศไทยถึงต้องวิตกกังวล เมื่อสหรัฐยื่นคำขาดตัดสัมพันธ์ครั้งนี้ ที่มีมูลค่าความเสียหายนับ 4 หมื่นล้าน
หลังจากเมื่อวันที่ 26 ตุลาคมที่ผ่านมา ทางสำนักข่าวต่างประเทศ Reuters รายงานว่า สำนักงานผู้แทนการค้าสหรัฐอเมริกา หรือ USTR. (U.S. Trade Representative) เผยว่า ประธานาธิบดี โดนัลด์ ทรัมป์ ประกาศระงับใช้ระบบการให้สิทธิพิเศษทาง ภาษีศุลกากรเป็นการทั่วไป หรือ GSP กับสินค้าไทย
Generalized System Preference หรือ GSP เป็น สิทธิทางภาษี ที่ประเทศที่พัฒนาแล้วบางประเทศมอบสิทธิให้กับประเทศที่กำลังพัฒนา โดย ไม่มีการเรียกร้องผลประโยชน์ตอบแทนจากประเทศผู้รับสิทธิ
ทั้งนี้ แนวคิด GSP เกิดขึ้นหลังสงครามโลกครั้งที่ 2 เนื่องจากเศรษฐกิจโลกประสบภาวะเศรษฐกิจตกต่ำอย่างหนักหลังสงคราม ส่งผลให้ประเทศกำลังพัฒนายิ่งเสียเปรียบในการแข่งขันทางการค้าและส่งผลต่อการก่อร่างสร้างประเทศใหม่หลังสงคราม แนวคิดเกี่ยวกับระบบช่วยเหลือประเทศยากลำบากเหล่านั้นจึงเกิดขึ้นผ่านที่ประชุม องค์การสหประชาชาติ ว่าด้วยการค้าและการพัฒนา สมัยที่ 1 ปี ค.ศ. 1964 ณ นครเจนีวา
จนในที่สุดจึงเกิดระบบ Generalized System Preference หรือ GSP ในการประชุม UNCTAD สมัยที่ 2 ปี 1968 ณ กรุงนิวเดลฮี ประเทศอินเดีย โดยปัจจุบันมีประเทศพัฒนาแล้วเข้าร่วมจำนวน 28 ประเทศ อาทิ สหรัฐอเมริกา, ประเทศในกลุ่มสหภาพยุโรป และ ญี่ปุ่น เป็นต้น
ประเทศที่ได้รับสิทธิ GSP จะได้รับการ ยกเว้นภาษีขาเข้า สำหรับสินค้าบางรายการเมื่อส่งไปขายยังฝั่งของประเทศผู้ให้สิทธิ เมื่อประเทศผู้ได้รับสิทธิ GSP สามารถขายสินค้าได้มากขึ้น ก็จะเข้าสู่กระบวนห่วงโซ่เศรษฐกิจขาขึ้น
ประเทศผู้รับสิทธิจะต้องมีคุณสมบัติหรือปฏิบัติตามเงื่อนไขที่ประเทศผู้ให้สิทธิกำหนดไว้ ได้แก่
- จะต้องมีรายได้ของประชากรต่อหัว ไม่เกิน 12,476 ดอลลาร์ต่อคนต่อปี (ประเทศไทยมีรายได้ประมาณ 6,000 ดอลลาร์ต่อคนต่อปี)
- ต้องเป็นประเทศที่ไม่สนับสนุนหรือเกี่ยวข้องกับการก่อการร้ายระหว่างประเทศ
- ต้องมีการคุ้มครองทรัพย์สินทางปัญญาในระดับที่ดีพอสมควร
- มีการคุ้มครองสิทธิแรงงานตามมาตรฐานสากล
- มีความพยายามในการขจัดการใช้แรงงานเด็ก
- และมีเงื่อนไขอื่นๆ ในด้านการค้า และการปฏิบัติต่อสหรัฐอย่างเท่าเทียมกับประเทศอื่น เป็นต้น
อย่างไรก็ตามสหรัฐเคยมีการยกเลิกการให้สิทธิ GSP แก่ประเทศต่าง ๆ เนื่องจากไม่ปฏิบัติตามหลักเกณฑ์ที่วางไว้ เช่น บังกลาเทศ ในปี 2013 เบลารุส ในปี 2000 ฮอนดูรัส ในปี 1998 ยูเครน ในปี 2001แต่ประเทศที่ถูกยกเลิก GSP
เมื่อมีการปรับปรุงและปฏิบัติตามเงื่อนไขก็จะได้สิทธิ GSP กลับคืนมา หรือ บางประเทศอาจถูกยกเลิกสิทธิถาวรเมื่อยกระดับสู่การเป็นประเทศพัฒนาแล้ว ได้แก่ เกาหลีใต้, สิงคโปร์, ไต้หวัน, ฮ่องกง ในปี 1989 มาเลเซีย ในปี 1998 และรัสเซีย ในปี 2013
ซึ่งการประกาศตัดสิทธิจีเอสพีในครั้งนี้ที่ไทยกำลังเผชิญเกิดขึ้นเพียงไม่กี่วันหลังจากที่คณะกรรมการวัตถุอันตรายมีมติห้ามใช้สารเคมีกำจัดศัตรูพืช 3 ชนิดเมื่อวันที่ 22 ต.ค. และเนื่องจากสารเคมีเหล่านี้ส่วนหนึ่งมีการนำเข้ามาจากสหรัฐอเมริกา
ทั้งนี้สินค้าไทยจำนวนรวม 1,485 รายการ ที่จะถูกตัด GSP มี 573 รายการ คิดเป็นเปอร์เซ็นต์ประมาณร้อยละ 40 มูลค่าเสียหายประมาณ 4 หมื่นล้าน
ขอบคุณข้อมูล GSP
