“เกษียร” สะท้อนปัญหา “ยึดติดสิ่งศักดิ์สิทธิ์” สังคมไทย

อาจารย์รัฐศาสตร์ ม.ธรรมศาสตร์ ชี้ สิ่งศักดิ์สิทธิ์ ที่สูงจนแตะต้องไม่ได้ เป็นปัญหา ไม่สอดคล้องกับยุคสมัยที่เปลี่ยนไป

ศ.ดร.เกษียร เตชะพีระ อาจารย์สาขาวิชาการเมืองการปกครอง คณะรัฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ได้เขียนบทความ เกี่ยวกับประเด็น พระรพุทธรูปอุลตร้าแมน ผ่านเฟซบุ๊ก Kasian Tejapira ความว่า

“การลบหลู่สิ่งศักดิ์สิทธิ์ (sacrilege)” ว่าด้วยการที่มนุษย์ถือเอาสิ่งต่างๆ เป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์ ยกไว้สูงจนแตะต้องอะไรไม่ได้ไม่ว่าในทางใดๆ ซึ่งพบได้มากในสังคมไทย เรื่องนี้ถือเป็นปัญหาเพราะจะทำให้สิ่งเหล่านั้นไม่สอดคล้องกับยุคสมัยที่เปลี่ยนไป ดังนี้

“ประเด็นหลักประเด็นหนึ่งที่ Steven Lukes นักสังคมวิทยาชาวอังกฤษเสนอไว้ใน การิทัตผจญภัย บทตอนว่าด้วย ชุมชนนคร (Communnitaria) ก็คือปัญหาการลบหลู่สิ่งศักดิ์สิทธิ์ หรือ sacrilege เขาชี้ผ่านนิยายว่าในปริมณฑลที่ถูกถือเป็นพื้นที่ศักดิ์สิทธิ์ในทางการเมืองวัฒนธรรมนั้น (the cultural political sacred) การตีความโดยผู้เสพสิ่งประดิษฐ์ทางวัฒนธรรม (audience interpretation or perception) มักถูกให้ค่าสำคัญชี้ขาดเหนือกว่า เจตนาของผู้ประดิษฐ์ (authorial intention)”

“ในพื้นที่ศักดิ์สิทธิ์ทำนองนี้ ประดิษฐกรรมทางวัฒนธรรมซึ่งแหวกขนบทางวัฒนธรรมที่เคยมีมา แม้จะมีเจตนาเพื่อยกย่องสรรเสริญสดุดีก็ตามที มักถูกตีความไปในทางลบทางร้ายว่าละเมิดลบหลู่สิ่งศักดิ์สิทธิ์เสมอ เพราะมันแตกต่างออกไปจากขนบการยกย่องสรรเสริญสดุดีอันเป็นที่คุ้นชินของสังคมหนึ่งๆ และพอประดิษฐกรรมนั้นปรากฏต่อสาธารณชน ความแปลกแหวกแนวของมันก็จะทำให้มันถูกตราหน้ากล่าวหาแทบจะทันทีโดยอัตโนมัติว่าลบหลู่สิ่งศักดิ์สิทธิ์ มิไยว่าผู้ประดิษฐ์คิดสร้างจะมีเจตนาดีอย่างไรก็ตาม”

“ปรากฏการณ์ทำนองนี้มีมากและบ่อยเป็นประจำในสังคมไทย ซึ่งสะท้อนว่าขนบการเสพรับประดิษฐกรรมทางวัฒนธรรมของไทยเรา ยึดติดกับขนบจารีตมาก ยอมรับการพลิกผันปรับแปรแหวกแนวน้อย (very conservative) ยึดติดอำนาจเป็นที่พึ่งมาก ใช้ข้อมูลความรู้และความพยายามในการเข้าใจและเห็นอกเห็นใจน้อย (highly authoritarian) การเขียนถึงเอ่ยอ้างถึงหรือแม้แต่ยกย่องสรรเสริญสดุดีสิ่งศักดิ์สิทธิ์ (ห้ามท้า ห้ามถาม ห้ามละเมิด) จึงต้องยึดขนบจารีตเป็นสรณะและกรอบความเป็นไปได้ ถึงจะปลอดภัย หากล้ำเส้นขนบจารีตสถาปนา (established tradition/custom) ไปแล้ว ก็เสี่ยงต่อการถูกตราหน้ากล่าวหาอย่างร้ายแรงทันทีจากระเบียบอำนาจสถาปนา (the Establishment)”

“ผลของมันก็คือขนบจารีตต่อสิ่งศักดิ์สิทธิ์ในสังคมไทยมีลักษณะยึดติดกับรูปแบบอย่างคับแคบขึงตึงตายตัว ยากแก่การริเริ่มสร้างใหม่ (ตรงข้ามกับพื้นที่สาธารณ์ อย่างเช่น ธุรกิจ บันเทิง ฯลฯ ซึ่งยกย่องให้ค่าการริเริ่มสร้างใหม่แหวกแนว) และทำให้สิ่งศักดิ์สิทธิ์ของไทยปรับแปรรับปัญหาอุปสรรคใหม่ ๆ ของสังคมที่เกิดจากการเปลี่ยนแปลงได้ยาก และมีประโยชน์ใช้สอยจริงสำหรับคนรุ่นใหม่ในการแก้ปัญหาใหม่ ๆ ที่ไม่เคยมีมาก่อนน้อยลงทุกที จนอาจประสบวิกฤตที่จะอยู่ในภาวะไม่สอดคล้องเข้าเรื่อง (irrelevance) กับสภาพปัญหาแห่งยุคสมัยอีกต่อไป”

หลังจากนั้น ศ.ดร.เกษียร ได้แต่งกลอน ถึงกรณีดังกล่าวว่า
อนิจจังแห่งขนบ

“โลกนี้แคบคับกับนักคิด
นอกขนบคือผิดทุกสถาน
ศรัทธาบีบใจให้ร้าวราน
หักปีกจินตนาการลงจมดิน
น้ำตาที่รี่ไหลใช่ชี้ผิด
ซับแล้วฟื้นคืนสิทธิ์การโผผิน
อำนาจอันเย็นชาเป็นอาจินต์
ใดใดในโลกภินทนาการ”

อ่านข่าว Bright Today

ข่าวล่าสุด

ดูทั้งหมด

เหตุเครนถล่มวุ่น! คนงานปิดล้อมตร.-จนท. ไม่ให้นำศพออกจากจุดเกิดเหตุ

วุ่นนาน 3 ชม. คนงานไซต์ก่อสร้าง ไม่ยอมให้กู้ภัยนำร่างผู้เสียชีวิตเหตุ เครนถล่ม ออกจากพื้นที่ หวั่นไม่ได้รับเงินชดเชย ตามที่ร้องขอ

ด่วน! เครนยักษ์ ถล่มทับคนงาน เบื้องต้นมีรายงานการเสียชีวิต 6 ราย

ด่วน! เครนยักษ์ ถล่มทับคนงาน ไซด์งานก่อสร้าง ในโรงงานแห่งหนึ่ง ในจ.ระยอง เบื้องต้นมีรายงานการเสียชีวิต 6 ราย

ทัวร์ลงยับ! หนุ่มสงสัย หลังได้ใบสั่ง ‘ไม่จอดรถให้คนข้าม’ ลั่น ข้อหานี้มีด้วยเหรอ?

หนุ่มสงสัย! โพสต์โวยได้ใบสั่ง ‘ไม่จอดรถให้คนข้ามถนน’ แต่คดีพลิก เมื่อชาวเน็ตพาทัวร์ย้อนกลับ ไปสอบใบขับขี่มาจากไหน

เจ้าของร้านหมูกระทะ แจงดราม่า ใช้ไม้เรียวตีพนักงาน เป็นไปตามข้อตกลง

แขวะกลับแรง! เจ้าของร้านหมูกระทะ ย่านพัทยา แจงดราม่า ใช้ไม้เรียวตีพนักงาน พร้อมโพสต์เฟซฟาดชาวเน็ต อย่าตัดสินอะไรที่ยังไม่รู้จากปาก
ตั้งค่าความเป็นส่วนตัว

คุณสามารถเลือกการตั้งค่าคุกกี้โดยเปิด/ปิด คุกกี้ในแต่ละประเภทได้ตามความต้องการ ยกเว้น คุกกี้ที่จำเป็น

ยอมรับทั้งหมด
จัดการความเป็นส่วนตัว
  • คุกกี้ที่จำเป็น
    เปิดใช้งานตลอด

    ประเภทของคุกกี้มีความจำเป็นสำหรับการทำงานของเว็บไซต์ เพื่อให้คุณสามารถใช้ได้อย่างเป็นปกติ และเข้าชมเว็บไซต์ คุณไม่สามารถปิดการทำงานของคุกกี้นี้ในระบบเว็บไซต์ของเราได้
    รายละเอียดคุกกี้

  • คุกกี้เพื่อการวิเคราะห์

    คุกกี้ประเภทนี้จะทำการเก็บข้อมูลการใช้งานเว็บไซต์ของคุณ เพื่อเป็นประโยชน์ในการวัดผล ปรับปรุง และพัฒนาประสบการณ์ที่ดีในการใช้งานเว็บไซต์ ถ้าหากท่านไม่ยินยอมให้เราใช้คุกกี้นี้ เราจะไม่สามารถวัดผล ปรับปรุงและพัฒนาเว็บไซต์ได้
    รายละเอียดคุกกี้

  • คุกกี้เพื่อปรับเนื้อหาให้เข้ากับกลุ่มเป้าหมาย

    คุกกี้ประเภทนี้จะเก็บข้อมูลต่าง ๆ รวมทั้งข้อมูลส่วนบุคคลเกี่ยวกับตัวคุณเพื่อเราสามารถนำมาวิเคราะห์ และนำเสนอเนื้อหา ให้ตรงกับความเหมาะสมกับความสนใจของคุณ ถ้าหากคุณไม่ยินยอมเราจะไม่สามารถนำเสนอเนื้อหาและโฆษณาได้ไม่ตรงกับความสนใจของคุณ
    รายละเอียดคุกกี้

บันทึกการตั้งค่า