ทราบซึ้งประคุณมารดาด้วย กลอนวันแม่ เรียงความวันแม่ รวมถึงคำขวัญวันแม่แห่งชาติ 12 สิงหาคม 2560 นี่คือเรื่องราวของความกตัญญูกตเวทิตาที่บุตรทุกคนพึงกระทำต่อผู้มีพระคุณ บอกรักแม่แบบง่ายๆกับบทกลอนที่เต็มไปด้วยเนื้อหาสละสลวย ภาษา และอารมณ์ที่เต็มเปี่ยมไปด้วยความปรารถนาดี
รวมกลอนวันแม่ ประจำวันแม่แห่งชาติ 2560 คัดสรรบนพื้นฐานความงดงามด้านภาษา สื่ออารมณ์ความรักของรักที่มีต่อแม่ และยังมีเรียงความวันแม่ที่สามารถนำไปปรับใช้ในชีวิตประจำวันให้คุณระลึกถึงพระคุณมารดาผ่านบทความวันแม่ที่ดีที่สุดวันนี้
รวมบท กลอนวันแม่ มอบจากใจลูกๆทุกคนเนื่องในโอกาสวันแม่แห่งชาติ 12 ส.ค. 2560
กลอนวันแม่ บทที่ 1
แม่คือพระผู้สร้างให้กำเนิด
ผู้ประเสริฐก่อเกิดลูกปลูกความฝัน
ถักทอรักฟูมฟักเนิ่นนานวัน
จนลูกนั้นเติบใหญ่จนได้ดี
เป็นดั่งเทียนยอมเผาตนจนมอดไหม้
ยังแสงให้ลูกเห็นทางไม่ห่างหนี
แสงอาทิตย์ส่องทางเดินเนิ่นนานปี
มารดานี้ส่องสว่างทางชีวัน
“แม่” จึงเป็นผู้สร้างทางชีวิต
คอยลิขิตแต่งแต้มหลากสีสัน
จากผ้าขาวผืนขาดเมื่อวานวัน
กลับเปรผันเป็นผ้างามยามเติบโต
กลอนวันแม่ บทที่ 2
พระคุณแม่ยิ่งใหญ่กว่าใครผอง แม่อุ้มท้องลูกรักนานหนักหนา
ให้กำเนิดเฝ้าเลี้ยงดูตลอดมา ในโลกาหาใครมาเทียมทัน
วันลูกเกิดอกแม่เจ็บเหมือนเหน็บศร แต่ก็ซ่อนความดีใจไม่เหหัน
น้ำตาแห่งความดีใจไหลเร็วพลัน สุดตื้นตันดวงใจได้ลูกยา
นมสองเต้าของแม่แน่แนบจิต แม่อุทิศเลือดเนื้อเพื่อลูกหนา
น้ำนมแม่กลั่นจากอกยกออกมา ให้ลูกยาดื่มด่ำอย่างหนำใจ
กลอนวันแม่ บทที่ 3
ณ วันนี้ลูกซาบซึ้งพระคุณแม่
บริสุทธิ์แท้ความรักแม่ที่กลั่นได้
หากลูกทำผิดพลาดแม่เสียใจ
โปรดอภัยให้กับลูกที่กระทำ
ลูกสัญญาหากลูกก้าวเป็นผู้ใหญ่
แทนคุณไซร้ให้แม่ไม่ตรากตรำ
เพราะทุกอย่างแม่พร่ำสอนลูกทุกคำ
ลูกจะนำสิ่งแม่สอนประพฤติตน
ท้ายสุดนี้ลูกขอกราบดั่งแทบเท้า
จะคอยเฝ้าดูแลแม่ทุกแห่งหน
ความรักแม่เปรียบเสมือนดั่งสายชล
กว้างเหลือล้นยากแทนคุณดั่งมารดา
กลอนวันแม่ บทที่ 4
ขอน้อมนอบ หมอบกราบแท้ พระแม่แก้ว
สำนึกแล้ว ความเลว เคยเหลวไหล
ลูกซึ้งแล้ว แนววิถี ที่เป็นไป
แม่ช้ำใจ เพราะลูกมา จนชาชิน
ลูกสร้างกรรม ทำบาป กราบเท้าแม่
ซึ้งใจแท้ แม่อภัย ให้หมดสิ้น
น้ำตาแม่ แต่ละหยด ที่รดริน
ลูกแทบสิ้น ดังน้ำกรด รดหัวใจ
จะทำดี เพื่อแม่ ต่อแต่นี้
เป็นคนดี ต่อสังคม ไม่หลงไหล
จะเป็นคน ดีของแม่ ตลอดไป
ไม่ยอมให้ เสียใจซ้ำ ย่ำน้ำตา
กลอนวันแม่ บทที่ 5
เลือดของแม่ ในน้ำนม นับหมื่นหยด
ลูกจะทด แทนคุณแม่ ไม่หวั่นไหว
แม้พระคุณ ของแม่ มากเพียงใด
ลูกเต็มใจ รักแม่ ทดแทนคุณ
เรียงความวันแม่ จากหนังสือของกรมวิชาการ กระทรวงศึกษาธิการ ชื่อแม่หลวงของปวงชน พิมพ์เผยแพร่เมื่อวันที่ 6 กรกฎาคม พุทธศักราช 2520 มีใจความสำคัญช่วงแรกพูดถึงคุณลักษณะของ “แม่ที่ดี” ดังนี้
“แม่ที่ดีย่อมรู้จักส่งเสริมธำรงรักษาศิลปวัฒนธรรมประจำชาติ เพราะแม่ทราบดีว่าถ้าขาดสิ่งเหล่านี้แล้วความเป็นไทยที่แท้จริงจะมิปรากฏอยู่บนผืนแผ่นดินไทยอันเป็นที่รักยิ่งของเรา”
“แม่ที่ดีย่อมประพฤติปฏิบัติตนเป็นพลเมืองดี ตามระบอบของการปกครองแบบประชาธิปไตย ซึ่งมีพระมหากษัตริย์เป็นพระประมุข โดยรักเคารพและเทิดทูนสถาบันชาติ ศาสนาและพระมหากษัตริย์เหนือสิ่งอื่นใด”
“หญิงไทยทุกคน ย่อมจะมีคุณลักษณะต่างๆ ของแม่ที่ดีดังกล่าวข้างต้นอยู่แล้ว จะมากหรือน้อยขึ้นอยู่กับการศึกษาและการฝึกอบรม แต่จะหาหญิงใดที่มีคุณลักษณะครบถ้วนทุกประการเสมอเหมือนสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์พระบรมราชินีนาถ นั้นไม่ง่ายนัก ด้วยเหตุนี้เราจึงขอเทิดทูนพระเกียรติสมเด็จพระนางเจ้าฯ ว่าทรงเป็นแม่หลวงของปวงชน ผู้ทรงเป็นศรีสง่าของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ของบ้านเมืองและของประชาชนชาวไทยทั้งมวล”
ถัดมาเป็นเรียงความวันแม่อ้างอิงจากหนังสือวรรณกรรมเรื่องแม่ของพระวรเวทย์พิสิฐกับสำนวนไทย “แม่ใครมาน้ำตาใครไหล” ระบุไว้ว่า
“เด็กไทยตามหมู่บ้านในสมัยที่ข้าพเจ้าเป็นเด็กมักเล่นกันเป็นหมู่ๆ เด็กคนไหนแม่อยู่บ้าน เวลาเขาเล่นอยู่ในหมู่เพื่อนหน้าตาก็ยิ้มแย้มแจ่มใส เด็กคนไหนที่แม่ไม่อยู่บ้าน ต่างว่าไปทำมาหากินไกลๆ หรือไปธุระที่ไหนนานๆ ก็มีหน้าตาเหงาหงอย ถึงจะเล่นสนุกสนานไปกับเพื่อนในเวลานั้นก็พลอยสนุกไปแกนๆ จนเด็กเพื่อนๆ กันรู้กิริยาอาการ เพราะฉะนั้น พอเด็กๆ เพื่อนๆ แลเห็นแม่เดินกลับมาแต่ไกลก็พากันร้องขึ้นว่า แม่ใครมาน้ำตาใครไหล แล้วเด็กคนนั้นผละจากเพื่อเล่นวิ่งไปหาแม่ กอดแม่ น้ำตาไหลพรากๆ ด้วยความปลื้มปีติ แล้วจึงหัวเราะออกลักษณะการที่เด็กแสดงออกมาจากน้ำใจอันแท้จริงอย่างนั้นย่อมเกิดจากความสนิทสนม ชิดเชื้อมีเยื่อใยต่อกัน แม่ไปไหนจากบ้านก็คิดถึงลูกและลูกก็เปล่าเปลี่ยวใจเมื่อแม่ไม่อยู่บ้าน นี่คือธรรมชาติ ไม่มีใครสร้างสรรค์บันดาล มันเกิดขึ้นเอง”
ตัวอย่าง เรียงความวันแม่ รางวัลชนะเลิศการประกวดเขียนเรียงความวันแม่ เนื่องในงานเบิกฟ้า อบต.ขุนทะเล ปี 2555 ผลงานของ เด็กหญิงพิราพร เจริญยศ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 โรงเรียนขุนทะเลวิทยาคม
“…แม่ แม่ แม่ คํานี้มีความหมาย มีพระคุณมากมายหลายสถาน
แม่เป็นได้หลายสิ่งหลายประการ เป็นธนาคาร เป็นพระพรหม เป็นร่มไทร
เป็นผู้ให้กำเนิดเกิดลูกรัก เป็นผู้ให้ที่พักพิงอาศัย
เป็นผู้ให้การุณอุ่นกายใจ เป็นผู้ให้อะไร ๆ ไม่รามือ”
กลอนบทนี้คือเสี้ยวหนึ่งของพระคุณ ซึ่งมีอีกมากที่พรรณนายังไงไม่มีอันหมด และไม่มีวันทดแทนได้หมด แม่คือบุคคลที่รักเรามากที่สุดตั้งแต่ยังไม่รู้จักเรา เพราะแม่คอยถนอมดั่งไข่ในหิน และพอเราโตมา แม่สอนให้เรารู้จักอะไรมากมาย และแม่ชอบพูดอยู่เสมอว่า “แม่ทําได้ทุกอย่างเพื่อลูก” ซึ่งฉันก็เชื่อ และต่อมาแม่ฉันล้มป่วย ฉันได้ยินเสียงแม่ร้องครวญครางเพราะความเจ็บปวด ฉันจึงถามแม่ว่า “แม่เจ็บมากไหม ให้ลูกช่วยอะไรไหม” แม่บอกว่า “ไม่เป็นไรลูกนอนต่อเถอะ” ทั้ง ๆ ที่แม่เจ็บจนแทบทนไม่ไหว และเมื่อถึงวันเกิดฉัน หลาย ๆ คนมีความสุขกับวันเกิด แต่ฉันกลับหัวใจสลายเมื่อได้ยินคําว่า “แม่เสียชีวิตแล้ว” ฉันร้องไห้ไม่ออกเพราะตกใจ ทําอะไรไม่ถูก เพราะอยู่กับแม่มาโดยตลอด ไม่เคยห่างกันไปไกล แต่แล้วมาวันนี้ คนที่ฉันให้ความเคารพและรักเท่าชีวิตฉันกลับหายไปจากชีวิตฉัน แต่ฉันรักแม่ยังไงก็ไม่เท่าแม่รักฉัน เพราะแม่รอคอยวันเกิดฉันมาโดยตลอด รอที่จะมอบของขวัญให้ฉัน ซึ่งมันไม่ใช่ของขวัญที่แปลกหรือพิเศษอย่างไร แต่มันเป็นเงินจํานวน 500 บาทที่แม่กําไว้ในมือจนนาทีสุดท้ายของชีวิต ตั้งแต่วันนั้นมา ฉันเข้าใจถึงคําพูดที่แม่เคยพูดว่า “เมื่อไม่มีแม่แล้วลูกจะได้รู้อะไรอีกมาก” ซึ่งบัดนี้ฉันได้รู้แล้วว่า มันเหงา ว้าเหว่ เพราะตั้งแต่แม่จากไปหัวใจไม่เคยลืมคําสอนที่แม่เตือนมันยังอยู่ในใจ แต่มาวันนี้แม่กลับไม่ได้เห็นลูกเติบโตสมดั่งที่แม่ปรารถนา แต่ไม่ว่ายังไงลูกก็จะทําตามที่แม่สอนทุกอย่าง เพื่อให้แม่รับรู้ว่าลูกรักแม่มากและไม่เคยลืมแม่เลย ลูกซื้อมาลัยวันนี้ไม่มีใครให้กราบก็รู้ เพราะแม่อยู่บนฟ้าไกล แต่ยังไงลูกก็จะขอกราบแม่ทุกปีทุกชาติ และไม่ว่ากี่ปีกี่ชาติก็ขอให้ลูกเกิดมาเป็นลูกแม่เหมือนเดิม เพราะแม่คือแม่ที่เก่งกาจ กล้าหาญที่สุด และรักลูกดั่งดวงใจ และไม่ว่ากี่ปี ลูกก็จะขอปรนนิบัติแม่ต่อไปเท่าที่ลูกคนนี้จะทําได้ ลูกรักแม่ไม่เคยเปลี่ยน และไม่เคยลืม สุดท้ายนี้ ลูกไม่เคยน้อยเนื้อต่ำใจที่ลูกไม่มีแม่กอด เพราะแม่อยู่ในใจตลอดเวลา และลูกขอเก็บแม่ไว้ในใจตลอด ทุกความรู้สึก ทุกความทรงจํา
ตัวอย่าง เรียงความวันแม่ เรื่องความรักของแม่ รางวัลชนะเลิศการประกวดเรียงความระดับมัธยมศึกษาตอนต้น ผลงาน ด.ช.วีวัฒน์ สาใจ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 โรงเรียนอินทุภูติพิทยา จ.พิษณุโลก
คำว่าแม่ไม่มีอะไรจะมาเปรียบได้ พระคุณของแม่ที่มีต่อเราไม่มีวันทดแทนได้หมด แม่เลี้ยงเรามาตั้งแต่เด็กและให้เราดื่มน้ำนม ค่าของน้ำนมของแม่ให้ชีวิตเรามา แม่ต้องดูแลเราอย่างใกล้ชิด แม่ดูแลเราอย่างดี แต่แค่คนเดียวยังเลี้ยงเราได้ทำไมเราจะเลี้ยงแม่บ้างไม่ได้ เพราะแม่เราไม่สามารถอยู่กับเราได้ตลอดชีวิต
แม่รักเราเราก็ต้องรักแม่บ้าง แม่ต้องการให้เราเป็นคนดีและอยากให้เราอยู่อย่างสบาย ถึงแม่จะไม่กินอิ่มและจะลำบากแค่ไหน แม่ก็อยากให้ลูกกินอิ่ม นั่นแหละคือพระคุณของแม่เราทุกคนต้องทำความดีเพื่อแม่ แม่อยากให้เรามีงานทำที่ดีไม่อยากให้เราอยู่อย่างอด ๆ อยาก ๆ แม่หาเงินมาให้เราเล่าเรียน แม่ต้องทำงานหนักเพื่อให้เราได้เรียนให้เหมือนคนอื่น ๆ เงินที่แม่หามาได้แต่ละบาทนั้นแม่ต้องแลกด้วยเหงื่อนเพื่อให้เราเรียนสูง เพื่อจะได้ทำงานและมีเงินเยอะ ๆ และให้เรามีคนชมดีกว่ามีคนนินทา
พระคุณของแม่นั้นเราไม่มีอันแทนได้หมด แต่อยากให้เราเป็นคนดีไม่เกเรและต้องมีความสามัคคีและกตัญญูกตเวทีต่อพ่อแม่และทุกคน ๆ แม่สอนเรามาอย่างดี แต่ลูกบางคนไม่จำ ทำตัวเกเรไปวัน ๆ กว่าเราจะเกิดมาแต่เราก็ดูแลเราอย่างดี แม่เราปวดท้องมาก ตอนเราจะคลอดออกมาแทบตาย แม่ดูแลเราเพื่อจะให้เราออกมาอย่างสมบูรณ์แข็งแรงและให้เราครบทุกประการ
แต่ถ้าเราผิดก็ต้องโดนทำโทษ หรือตักเตือนและก็ตีเราเพื่อเราจะได้ไม่ทำผิดอีก แม่เราก็ตักเตือนเราบางทีก็ทำโทษเพื่อหวังจะให้เราเป็นคนที่ดีต่อทุก ๆ คน แม่ต้องทนกับเราที่เราได้ไปก่อเรื่องเอาไว้ให้แม่จนปวดหัว บางทีก็แทบช็อกเพราะเราทำตัวไม่ดี เราต้องรักเท่าที่แม่รักเรา เราต้องเป็นเด็กดีตามที่แม่ตั้งใจสอนเรามากันตั้งแต่เด็ก และต้องช่วยเหลือคนที่ลำบาก แต่ต้องช่วยในทางที่ดีไม่ได้ช่วยในทางที่ไม่ดี เราต้องไปไหว้แม่บ้าง ไม่ใช่แค่วันแม่ แต่ต้องไหว้ท่านทุกวันและต้องตอบแทนพระคุณแม่ทุกวัน ไม่ใช่แค่วันแม่แห่งชาติวันเดียว ต้องทดแทนพระคุณและค่าน้ำนมของแม่เราทุกวัน
เรียงความเรื่องแม่ รางวัลชนะเลิศการประกวดเรียงความ ในงานคอนเสิร์ตรักชาติปี 2552 นางสาวรุ่งนภา ธูปหอม ชั้น ม.4 โรงเรียนนาโบสถ์พิทยาคม อ.วังเจ้า จ.ตาก
แม่คนหนึ่งรักและเลี้ยงดูลูกได้สักกี่คน คำตอบก็คือ ถ้าเป็นลูกของแม่แล้วไม่ว่ากี่คนแม่ก็มีความรักความห่วงใย ความปรารถนาดีให้แก่ลูก ๆ ทุกคนอย่างไม่เอียงเอน พร้อมที่จะเลี้ยงดูลูกเสมอไม่ว่าลูกจะสูงต่ำดำขาว โง่เขลาหรือเฉลียวฉลาด และไม่ว่าลูกจะเติบโตขึ้นเพียงใด แม่ก็ยังคงคอยมองดูและคอยประคับประคองเมื่อลูกก้าวพลาดเสมอ
โดยทั่วไปแล้ว แม่ธรรมดาคนหนึ่งมีลูกไม่กี่คน อย่างมากก็สิบกว่าคนเท่านั้น แต่เชื่อไหมว่ามีแม่คนหนึ่งที่เลี้ยงลูกได้หลายสิบล้านคนได้อย่างไม่ขาดตกบกพร่อง มอบความรัก ความห่วงใย ความเสมอภาคเท่าเทียมและความปรารถนาดีแก่ลูกของแม่ทุก ๆ คน แม่คนนี้รักลูกทุกเพศ ทุกวัย ทุกฐานะ ทุกอาชีพ แม่ชื่นชมกับความสำเร็จที่ลูกหลาย ๆ คนได้รับ คอยเฝ้าดูอยู่ห่าง ๆ ดูด้วยความปีติยินดี แววตาของแม่เปี่ยมไปด้วยความรักความเอื้ออาทร เป็นรักที่บริสุทธิ์อย่างถ่องแท้ และเมื่อใดที่ลูกของแม่คนไหนได้รับความทุกข์ความยากลำบาก มีหรือที่แม่คนนี้จะทนอยู่ได้อย่างเฉยชา เมื่อลูกทุกข์ แม่ก็ทุกข์ด้วย แม่จึงต้องตระเวนไปตามสถานที่ต่าง ๆ ของ “บ้านหลังใหญ่” หลังนี้ให้ทั่วเพื่อดูแลความเป็นอยู่ของลูก หลายครั้งแม่ก็ทำหน้าที่เป็นแม่บุญธรรมรับเลี้ยงลูกของเพื่อนบ้านที่หนีร้อนมาพึ่งเย็น แม่คนนี้ก็ดูแลลูกบุญธรรมเป็นอย่างดี อุปการะไว้จนเห็นบ้านของเขาสงบดีแล้วจึงจะส่งลูกกลับไป
แม่คนนี้จะเป็นใครไม่ได้เลยนอกจาก “สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ” พระผู้ทรงเป็น “แม่ของแผ่นดิน” แม่ที่เป็นคู่พระบารมีของพ่อนับตั้งแต่ที่พระองค์ทรงดำรงตำแหน่งเป็นสมเด็จพระราชินี พระเมตตาของพระองค์ก็ได้แผ่ปกเกล้าเหล่าพสกนิกรชาวไทยได้อย่างไม่เคยขาด พระองค์ทรงมอบความรัก ความเมตตาให้กับราษฎรของพระองค์ทุก ๆ คน ทรงปฏิบัติพระราชกรณียกิจนานัปการได้อย่างครบถ้วนอย่างที่แม่คนหนึ่งพึงจะปฏิบัติต่อลูก พระองค์ทรงเสด็จฯ ไปเยี่ยมราษฎรทั่วผืนแผ่นดินไทย พสกนิกรชาวไทยทุกคนจึงศรัทธาในสถาบันพระมหากษัตริย์อย่างลึกซึ้ง และตอบกลับความรักนั้นไว้ในพระราชหฤทัยและสนองตอบอันเป็นความรักอันบริสุทธิ์กว้างใหญ่ไพศาล มอบแก่ลูก ๆ ทุกคนของพระองค์
“จับมือลูกเรียนเขียน ก ไก่ สอนให้ลูกเป็นคนดีมีเหตุผล
จากนั้นลูกของแม่แต่ละคน จึงรวมตนเป็นชาติที่มีวัฒนธรรม”
สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ ทรงปฏิบัติพระราชกรณียกิจใหญ่น้อยนานัปการได้อย่างดียิ่งโดยมีเวลา ความศรัทธาและความจงรักภักดีของพสกนิกรไทยเป็นเครื่องพิสูจน์แล้วว่า พระองค์ทรงปฏิบัติได้อย่างไม่ขาดตกบกพร่อง พระองค์ทรงขึ้นเขาลงห้วยไปหาทวยราษฎร์ด้วยพระราชหฤทัยที่มุ่งมั่นในการบำบัดทุกข์บำรุงสุขให้พสกนิกรที่ทรงเห็นว่ามีความอดอยากยากแค้น ไม่มีไฟฟ้า ไม่มีน้ำประปา ไม่มีอาหารกินให้อิ่มท้อง พระแม่ของคนไทยทรงทักถามความยากลำบากต่าง ๆ และรีบเร่งให้ความช่วยเหลืออย่างไม่รอช้า เมื่อลูกป่วยแม่ก็พาหมอมาให้ ลูกไม่ได้เรียนหนังสือแม่ก็ส่งเสียให้เรียน ท้องที่กันดารไม่มีครูแม่ก็หาครูมาสอน หรือแม้แต่ลูกไม่มีงานทำ แม่ก็หางานให้โดยทรงเลือกหัตถกรรมให้เป็นอาชีพเสริมการเกษตร ให้โอกาสแก่คนพิการ คนว่างงาน ชาวไทยภูเขาเผ่าต่าง ๆ โดยไม่แบ่งชนชาติไม่แบ่งชั้นวรรณะ และด้วยความเชื่อว่าลูกของแม่เป็นคนไทยที่มีสายเลือดของความเป็นช่างอยู่ทุกคน หากฝึกฝนให้มากขึ้นก็สามารถสร้างผลงานออกมาได้อย่างวิจิตรงดงามเป็นที่ประจักษ์แก่สายตาชาวโลก ภายใต้กำลังใจที่แม่มอบให้ แม่ไม่ต้องการให้ลูก ๆ ของแม่เอาแต่พึ่งพาคนอื่น แม่ต้องการให้ลูก ๆ อยู่ได้ด้วยตนเอง โดยแม่เป็นเพียงผู้ชี้ทางสว่างให้ เป็นผู้สั่งสอนอบรมและมอบความรู้ต่าง ๆ ให้แก่ลูก ด้วยหวังให้ลูกสามารถอยู่ร่วมกันได้และเป็นกำลังที่ยอดเยี่ยมของประเทศชาติต่อไป
ศูนย์ศิลปาชีพเป็นเพียงหนึ่งสิ่งที่สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ ทรงจัดตั้ง เพื่อสร้างงานสร้างรายได้ให้แก่ราษฎร เหมือนกับการให้ชีวิตใหม่แก่ราษฎรที่กำลังประสบความทุกข์ยาก แต่ทว่าพระองค์มิได้ทรงทำเพียงเท่านั้นพระองค์ยังทรงปฏิบัติพระราชกรณียกิจอันใหญ่หลวงอีกนานัปการ อาทิ ด้านการศึกษา พระองค์ทรงพระราชทานพระราชทรัพย์ส่วนพระองค์เป็นทุนให้เยาวชนศึกษาเล่าเรียนตามกำลังความสามารถ จัดตั้งโครงการศาลาร่วมใจซึ่งเป็นแหล่งเรียนรู้ด้วยตนเองของราษฎรตามท้องถิ่นต่าง ๆ ด้านการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ ทรงจัดตั้งโครงการสวนสัตว์ป่าเปิดภูเขียวตามพระราชดำริ โครงการอนุรักษ์พันธุ์เต่าทะเล ศูนย์เพาะเลี้ยงและขยายพันธุ์สัตว์ป่า โครงการป่ารักน้ำที่พระองค์ทรงตระหนักเห็นความสำคัญเป็นอย่างยิ่ง
ดังพระราชดำรัสที่ว่า “ข้าพเจ้าอาจจะได้ทำหน้าที่เพื่อประชาชนมาแล้วหลายอย่าง แต่ข้าพเจ้าไม่สามารถทำให้ประชาชนตระหนักถึงคุณค่าของการรักษาป่า ว่าป่านี้ได้ช่วยพิทักษ์น้ำและเก็บน้ำไว้ในดินเพื่อเรา ก็เหมือนกับข้าพเจ้ายังทำหน้าที่ไม่สมบูรณ์”
ด้านการศาสนา พระองค์ทรงศรัทธาอุปถัมภ์บำรุงพระบวรพุทธศาสนา ทรงปฏิบัติตนตามแบบอย่างของชาวพุทธอันเป็นแบบอย่างที่ดีและมีค่ามากกว่าคำสอน ส่วนพระราชกรณียกิจด้านสาธารณสุข ทรงจัดตั้งสภากาชาดตามจังหวัดต่าง ๆ ทรงรับคนไข้ผู้ยากไร้ไว้เป็นคนไข้ในพระบรมราชินูปถัมภ์ และพระราชภารกิจอื่น ๆ อีกมากมายที่แม่คนหนึ่งมอบให้แก่ลูกของแม่หลายสิบล้านคน
แม่มีบทบาทสำคัญในการที่จะทำให้ “บ้านหลังใหญ่” หลังนี้เป็นที่พักพิงทางกายใจอันอบอุ่นและสุขสบายของลูก ๆ ทุกคน โดยจะเห็นได้ว่าทุกคราวที่สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ เสด็จฯ ไปทรงเยี่ยมเหล่าพสกนิกรตามสถานที่ต่าง ๆ ราษฎรจะยอมเดินทางมาไกลหลายสิบหลายร้อยกิโลเมตรและยินดีที่จะรอคอยเพื่อเข้าเฝ้าฯ พระองค์ตั้งแต่เช้า โดยไม่สนใจต่อสภาพภูมิอากาศว่าร้อนหรือหนาวเพียงใด ไม่สนใจว่าพระองค์จะเสด็จฯ มาถึงเมื่อไหร่ เพียงแค่ได้เห็นพระพักตร์ของพระองค์เพียงชั่วขณะเดียว ได้ยินพระสุรเสียงอันอ่อนโยนที่พระองค์รับสั่งถามว่า “มาคอยนานไหมจ๊ะ” เพียงประโยคเดียวก็ถึงกับทำให้น้ำตาของหลาย ๆ คนไหลอาบแก้มด้วยความตื้นตัน พระองค์ทรงทำลายกำแพงแห่งความสูงส่งทั้งมวลอย่างราบคาบเหลือเพียงความรักความผูกพันระหว่าง “แม่” กับ “ลูก” ที่ไม่มีสิ่งใดมาขวางกั้น
ความรักความเอื้ออาทรที่แม่คนหนึ่งได้มอบให้ลูกหลายสิบล้านคนอย่างเท่าเทียมไม่เอนเอียง ปลื้มปีติยินดีกับลูกที่ประสบความสำเร็จและพยายามบำบัดทุกข์บำรุงสุขแก่ลูก ๆ ที่ยังได้รับความทุกข์ยากด้วย พระราชอัจฉริยภาพอันปราดเปรื่อง ดั่งสายฝนที่โปรยความชุ่มชื่นให้แก่แผ่นดินที่แห้งแล้งให้กลับมามีชีวิตชีวาอีกครั้ง พระองค์ทรงเป็น “แม่หลวง” เป็น “แม่ของแผ่นดิน” ที่ลูก ๆ กว่าหกสิบล้านคนเคารพรักและภักดีอย่างไม่มีวันเสื่อมคลายไปจากหัวใจของชาวไทยทุกดวง
“ซาบซึ้งใน พระองค์ ทรงก่อเกื้อ
ใต้จดเหนือ เสด็จเยือน เลือนทุกข์เข็ญ
เคยกันดาร พลันชื่นฉ่ำ คลายลำเค็ญ
พระทรงเป็น “แม่หลวง” ของปวงชน”
Cr. ภาพประกอบจากบล็อก eyekunyaporn , amarinbabyandkids
