เมื่อเราไปถึงปราณบุรีที่เขาสามร้อยยอดแล้วจะไม่ไปลุยที่ “ถ้ำพระยานคร” เห็นที่จะไม่ได้ มาดูความฟิตของร่างกายกันหน่อยว่าใครจะไปได้ถึงกันบ้าง ก่อนไปเราก็เติมพลังกันก่อน แล้วก็รอเวลาน้ำทะเลที่เราจะนั่งเรือขึ้นฝั่งเพื่อเดินไปยัง ถ้ำพระยานคร การเดินไปถ้ำพระยานครก็เหมือนเดินขึ้นลงภูเขา ถ้าไม่ฟิตจริงก็เล่นเอาเหนื่อยเหมือนกันนะ เรายังแทบแย่แหนะ แล้วถ้าฝนตกนี้จะเดินลำบากมาก พอเราไปถึงก็ดูฟ้าฝน เหมือนจะตกซะอีกด้วย พอไปถึงได้พัก เดินชมนู้นนี้นั้นได้สักพัก ก็ต้องเดินมาขึ้นเรือ เพราะว่าถ้าขึ้นมาจากถ้ำช้า แล้วฝนตกมันจะลำบากกว่าตอนมา
ประวัติ ถ้ำพระยานคร
ถ้ำพระยานครเป็นถ้ำขนาดใหญ่ในบริเวณแหลมศาลา เพดานถ้ำมีปล่องให้แสงสว่างลอดเข้ามาได้ ด้านล่างเป็นป่า ต้นไม้ค่อนข้างสูงชะลูด ถ้ำพระยานคร ถูกค้นพบกว่า 200 ปีมาแล้ว โดยพระยานครผู้คลองเมืองนครศรีธรรมราชแต่ไม่ทราบนาม ขณะที่ขึ้นฝั่งมาหลบพายุภายในถ้ำ
ภายในถ้ำมีโบราณสถานที่สำคัญคือพระที่นั่งคูหาคฤหาสน์ เป็นพลับพลาจตุรมุข สร้างขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 5 เมื่อ พ.ศ.2433 พระที่นั่งนี้ใช้เป็นตราประจำจังหวัดประจวบคีรีขันธ์ ในปัจจุบัน
ต่อมาพระบาทสมเด็จประปกเกล้าเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 7 เสด็จมาที่ถ้ำพระยานคร ในปี พ.ศ.2469 ซึ่งมีลายพระหัตถ์ของทั้งสองพระองค์อยู่ที่ผนังถ้ำ
และรัชกาลที่ 9 ทรงเสด็จประพาสเยือน 2 ครั้ง เมื่อวันที่ 22 มิถุนายน 2501 และเมื่อวันที่ 31 พฤษภาคม 2524
เพราะฉะนั้น ถ้ำพระยานนครแห่งนี้จึงมีความสำคัญเป็นอย่างยิ่ง จนกระทั่งเป็น ตราสัญลักษณ์ประจำจังหวัดประจวบคีรีขันธ์
เส้นทางไปสู่ถ้ำพระยานครจะห่างจากหาดแหลมศาลานี้ตามทางเดินขึ้นเขาประมาณ 430 เมตร และตามความสูง130 เมตร ใช้ระยะเวลาประมาณ 30 นาที
