วันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 8 เป็นวันที่พระพุทธเจ้าได้ทรงแสดงปฐมเทศนา “ธัมจักรกัปปวัตนสูตร” แก่ปัญจวัคคีย์ทั้ง 5 และเป็นวันที่พระรัตนตรัยครบองค์ 3 เราเรียกวันนี้ว่า “วันอาสาฬหบูชา” ซึ่งมี สถานที่สำคัญวันอาสาฬหบูชา ดังนี้
สารนาถ
สารนาถ คือ ป่าอิสปตนมฤคทายวันในอดีต ปัจจุบันอยู่ในเขตพกรุงพาราณสี ห่างจากเมืองพาราณสี 10 กิโลเมตร ในเขตรัฐอุตตรประเทศ สาธารณรัฐอินเดีย คำว่าสารนาถ แปลว่า สวนเป็นที่พึ่งของกวาง หรือ เป็นที่อยู่อาศัยของกวาง มีความหมายเดียวกับคำว่ามฤคทายวัน ซึ่งป่าอิสปตนมฤคทายวันคือสถานที่ที่พระพุทธเจ้าแสดงปฐมเทศนาแก่ปัญจวัคคีย์ทั้ง 5 คือ โกณฑัญญะ วัปปะ ภัททิยะ มหานามะ และอัสสชิ ซึ่งท่านอัญญาโกณฑัญญะ ได้บบรลุโสดาบันและทูลขอบวชกับพระองค์เป็นอริยสาวกรูปแรก และทำให้มีพระรัตนตรัยครบองค์สาม คือ พระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์
ธัมเมกขสถูป
ธัมเมกขสถูปประดิษฐานอยู่ในป่าสารนาถ ซึ่งในการแสดงธรรมครั้งแรก ได้มีพุทธานุสรณ์สถานเป็นที่ระลึก ได้แก่ “ธัมเมกขสถูป” นับเป็นหนึ่งใน 4 สังเวชนียสถาน 4 แห่งที่สำคัญทางพระพุทธศาสนา
ธัมเมกขสถูป มาจากคำว่า “ธัมเมกขะ” หมายถึง เห็นธรรม ส่วน “สถูป” หมายถึงสิ่งก่อสร้างที่บรรจุของควรบูชา เป็นอนุสรณ์เตือนใจให้เกิดกุศลธรรม ดังนั้น ธัมเมกสถูปที่สร้างขึ้นนี้ เพื่อเป็นอนุสรณ์แด่ผู้เห็นธรรม นั่นคือ พระอัญญาโกณฑัญญะ พระสถูปนี้ตั้งอยู่บนเนิน มีเส้นผ่าศูนย์กลาง 28 เมตรครึ่ง และสูง 33 เมตรครึ่ง