จับตา ‘โอไมครอน’ โควิดกลายพันธุ์ใหม่ ไม่เกี่ยวสายพันธุ์เดิม คาดติดง่ายแพร่เร็วกว่า

กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ จับตาโควิดกลายพันธุ์ใหม่ ‘โอไมครอน’ ไม่เกี่ยวสายพันธุ์เดิม คาดติดง่ายแพร่เร็วกว่า มีการกลายพันธุ์มากกว่า 50 ตำแหน่ง

เมื่อวันที่ 27 พฤศจิกายน นพ.ศุภกิจ ศิริลักษณ์ อธิดีกรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ แถลงข่าวประเด็นมาตรการเฝ้าระวังและป้องกันโควิด-19 สายกลายพันธุ์ ‘โอไมครอน’ ที่องค์การอนามัยโลก(WHO) ยกระดับเป็นสายพันธุ์ที่น่าห่วงกังวล(variant of concern) สถานการณ์ไม่มีอะไรดีกว่าการทำความเข้าใจ เพื่อตั้งสติในการรับมือ ไม่ตื่นตระหนกเกินกว่าเหตุ และต้องเฝ้าติดตามสถานการณ์ว่าจะรับมืออย่างไร ตามที่การประชุมองค์การอนามัยโลก เมื่อ 26 พ.ย.ได้ยกระดับไวรัสกลายพันธุ์ที่น่าสนใจ(variant of interest: VOI) ที่จากชื่อเดิม B.1.1.529 ให้เป็นสายพันธุ์ที่น่าห่วงกังวล(variant of concern: VOC) โดยกำหนดชื่อให้ตามอักษรกรีก ว่า “โอไมครอน” โดยพบเมื่อกลางเดือน พ.ย.64 เริ่มต้นที่ประเทศบอสวาน่า และระบาดไปยัง 5-6 ประเทศ รวมถึงมีผู้เดินทางไป ฮ่องกง เบลเยี่ยม และอิสราเอล ซึ่งข้อสำคัญคือ คนที่ตรวจเจอเป็นผู้ได้รับวัคซีนครบแล้วด้วย

นพ.ศุภกิจ กล่าวว่า ระบบเฝ้าระวังของไทยที่ตรวจสายพันธุกรรมทั้งตัว โดยตรวจแล้ว 7 พันกว่าเคส รายงานข้อมูลเข้าจีเสส (GISAID) ยังไม่พบสายพันธุ์โอไมครอน แต่เราจะไม่ประมาทในการตรวจต่อไป

ทั้งนี้ เวฟการเกิดไวรัสในแอฟริกาใต้ ที่มีสายพันธุ์เบต้า อำนาจการแพร่เชื้อไม่เยอะ สัดส่วนจึงไม่เยอะ จากนั้นก็มีเดลต้าเกิดขึ้น หลังจากนั้นก็พบโอไมครอนที่เกิดเป็นประเด็น

นพ.ศุภกิจ กล่าวว่า สาเหตุที่ยกระดับมาเป็นสายพันธุ์ที่น่ากังวล เนื่องจากมีการกลายพันธุ์มากกว่า 50 ตำแหน่ง จากเดิมที่ไวรัสโควิด-19 มีตำแหน่งยีนส์กว่า 3 หมื่นตำแหน่ง โดยเฉพาะ 32 ตำแหน่งอยู่ที่สไปก์โปรตีน(Spike protein) เป็นโปรตีนหนามที่มาจับกับเซลล์มนุษย์และเข้าไปทำอันตราย โดยมีบางตำแหน่งที่เคยพบในสายพันธุ์ที่น่ากังวลอื่น ทั้งเดลต้า อัลฟ่า และเบต้า ซึ่งบางตัวมีอิทธิฤทธิ์ในการหลบภูมิ หรือดื้อต่อวัคซีน ขณะที่บางตำแหน่งเป็นการกลายพันธุ์ใหม่ที่ไม่เคยเจอในตัวเก่าๆ เลย

‘เดลต้า’ ที่กลายพันธุ์ใน 9 ตำแหน่งสำคัญ แต่อันนี้กลายพันธุ์ 32 ตำแหน่ง จึงต้องจับตาว่าจะเกิดปัญหาอะไรหรือไม่ อย่างไรก็ตาม สถานการณ์ล่าสุดในการเฝ้าระวังสายพันธุ์ในไทย ตรวจกันสัปดาห์ละ 400-500 ตัวอย่างตามเกณฑ์ พบว่า ยังพบเดลต้าเป็นส่วนใหญ่เกือบทั้งหมด และมีอัลฟ่า เบต้าเป็นส่วนน้อย ซึ่งองค์การอนามัยโลก ได้ขอความร่วมมือให้ทุกประเทศในโลก ช่วยกันตรวจเพื่อหาว่าสายพันธุ์โอไมครอนว่าไปถึงไหนอย่างไร แต่เท่าที่ทราบคือ สหรัฐอเมริกายังไม่พบ

อย่างไรก็ตาม ขอย้ำว่า ไวรัสตัวนี้ใช้การตรวจด้วย RT-PCR ตามปกติได้อยู่ และวัคซีนที่ใช้ตอนนี้ก็ยังป้องกันการเสียชีวิตได้ เนื่องจากคนฉีดวัคซีนแล้ว ร่างกายก็จะมีการกระตุ้นภูมิในการต่อสู้กับไวรัสได้

“นี่เป็นสันนิษฐานจากตำแหน่งการกลายพันธุ์เฉยๆ แต่ในโลกความเป็นจริง อิทธิฤทธิ์ที่มีผลต่อการระบาด การติดเชื้อ ยังมีข้อมูลไม่มากพอ จึงต้องเฝ้าดูต่อไป พบว่า บางส่วนน่าจะเพิ่มอำนาจการแพร่เชื้อมากขึ้น บางส่วนน่าจะหลบภูมิคุ้มกันได้พอสมควร รวมถึงข้อมูลที่พบการตรวจเจอเชื้อ มีปริมาณเชื้อมาก เชื้อค่อนข้างเข้มข้นในแต่ละรายที่ตรวจพบ ไม่ได้หายาก ดังนั้นถ้าใครป่วยก็จะพบง่าย เนื่องจากเชื้อเยอะมาก แต่ก็สะท้อนว่ามันอาจจะมีการแพร่หรือติดเชื้อง่าย และเร็วขึ้น ซึ่งยังเป็นเพียงข้อสันนิษฐานที่ต้องติดตามต่อ”

นพ.ศุภกิจ กล่าวด้วยว่า ไทยเรามีการเปิดประเทศด้วยระบบไม่กักตัว(Test and go) สำหรับ 63 ประเทศทั่วโลก แต่ไม่มีประเทศต้นทางที่พบสายพันธุ์โอไมครอน และขณะนี้ประสานไปยังโรงพยาบาลเอกชนทุกแห่งที่เป็นผู้ตรวจหาเชื้อผู้เดินทางเข้าประเทศ ให้ส่งตัวอย่างทุกตัวที่ให้ผลบวก มาถอดสายพันธุ์ที่กรมวิทยฯ เพื่อให้รู้ว่า ผู้ที่เดินทางเข้าไทยแล้วพบผลบวกร้อยกว่ารายนั้น มีสายพันธุ์นี้หรือไม่ และจะเข้มงวดในการตรวจสายพันธุ์ในกลุ่มผู้เดินทางทั้งระบบไม่กักตัว หรือระบบแซนด์บ็อกซ์ต่อไปด้วย

“สรุปว่า โอไมครอน ไม่ใช่ลูกหลานของสายพันธุ์ VOC เดิม คือ เดลต้า อัลฟ่า เบต้า และแกมม่า ที่เป็นการกลายพันธุ์เป็นตัวใหม่ ที่มีพ่อแม่มาจากอู่ฮั่น ดังนั้น โอไมครอนเป็นการกลายพันธุ์ใหม่ ข้อห่วงกังวลคือมีการกลายพันธุ์หลายตำแหน่งโดยเฉพาะสไปก์โปรตีน 32 ตำแหน่ง ซึ่งอาจมีปัญหาได้ แต่ข้อมูลยังไม่มากพอ ดังนั้นเราจะต้องร่วมกับนักวิทยาศาสตร์ในโลก ติดตามว่ามันจะเกิดอะไรขึ้น เพื่อมีมาตรการรับมือที่เหมาะสม ซึ่งระบบเฝ้าระวังของเราในทางแล็บมีมาตรฐานรับโลก มีเพียงพอต่อสถานการณ์ ที่สำคัญคือมาตรการป้องกัน ยังใช้ได้อยู่ สวมหน้ากากอนามัย ล้างมือ และเว้นระยะห่างยังใช้ได้อยู่” นพ.ศุภกิจ

ข้อมูลจาก : สรยุทธ สุทัศนะจินดา กรรมกรข่าว