เตือนภัย! คนชอบกินอาหารสุกๆดิบๆ ซอยจุ๊ ซกเล็กระวัง ‘พยาธิตัวตืด’ ไว้ให้ดี

พยาธิตัวตืดเป็นพยาธิที่พบได้ทั่วโลก ชนิดที่พบบ่อยได้แก่ พยาธิตัวตืดหมูและพยาธิตืดวัว พยาธิตืดวัวจะพบได้บ่อยกว่าพยาธิตืดหมู โดยเฉพาะในประเทศที่มีการเลี้ยงหมู วัว ควาย และนิยมรับประทานทั้งหมู เนื้อวัว และเนื้อควาย ซึ่งพยาธิแต่ละชนิดก็จะเกิดจากเนื้อชนิดนั้นๆนั่นเอง

• สารพัดโรค! คอนเทนต์หาทำ กินแมลงสาบ หมอเตือน เชื้อโรคเพียบ คลังพยาธิ
• ล้างมือไม่สะอาดต้องระวัง! พยาธิไส้เดือน อันตรายที่มองไม่เห็น
• ข้าวแทบพุ่ง! ศัลยแพทย์ คีบ พยาธิไส้เดือน อัดแน่นเต็มลำไส้เด็ก6ขวบ

สาเหตุ

เมื่อคนกินไข่ของพยาธิตืดหมูที่ปนเปื้อนในอาหาร ผักสด ผลไม้ หรือน้ำเข้าไป หรือเกิดการขย้อนปล้องสุกของพยาธิตืดหมูที่อยู่ในลำไส้กลับขึ้นไปในกระเพาะอาหาร จะทำให้พยาธิตัวอ่อนในไข่ฟักตัวออกมาแล้วไชเข้ากระแสเลือด ไปเติบโตเป็นถุงตัวตืด ลักษณะแบบเดียวกับเม็ดสาคูในเนื้อหมู สามารถพบตามกล้ามเนื้อทั่วร่างกาย แม้แต่กล้ามเนื้อหัวใจ รวมถึงอวัยวะอื่นๆ ของร่างกาย เช่น สมอง หรือบางครั้งอาจ คลำเป็นเม็ดๆ ใต้ผิวหนัง ส่วนพยาธิตืดวัวจะไม่ทำให้เกิดโรคถุงพยาธิตืดวัวในคน เนื่องจากพยาธิตัวอ่อนที่ฟักออกมาจากไข่พยาธิตืดวัวมักจะตายหากอยู่ในคน ทำให้ไม่เกิดอันตราย เหมือนกินไข่พยาธิตืดหมู

ลักษณะพยาธิ

พยาธิตัวตืดเป็นพยาธิตัวแบน คล้ายริบบิ้น สีขาวขุ่น ลำตัวมีลักษณะเป็นปล้อง ไม่มีช่องว่างในลำตัว ขนาดยาวตั้งแต่ 2-4 มิลลิเมตรจนถึงหลายๆเมตร พยาธิตัวตืดทั้งตัวเรียกว่า strobili แบ่งเป็นส่วนต่างๆที่สำคัญ 3 ส่วนคือ หัว (scolex) คอ (neck) และปล้อง (segment หรือ proglottid) ระบบสืบพันธุ์เจริญเติบโตสมบูรณ์ ในแต่ละปล้องจะมีอวัยวะสืบพันธุ์เพศผู้และเพศเมียอยู่ด้วยกัน พยาธิตัวเต็มวัยจะพบในลำไส้ของคนและสัตว์ที่มีกระดูกสันหลัง 

อาการ

1. โดยทั่วไปมักไม่มีอาการรุนแรง
2. เมื่อมีพยาธิสะสมมากๆเป็นเวลานานจะทำให้เกิดอาการ เช่น ท้องอืด แน่นท้อง เจ็บบริเวณชายโครงขวา ออกร้อนบริเวณหน้าท้อง
3. เบื่ออาหาร อาหารไม่ย่อย คลื่นไส้
4. ถ้าปล่อยไว้นานๆ จะมีอาการอักเสบของท่อน้ำดี ตัวเหลือง ตาเหลือง ตับโต มีไข้
5. บางรายอาจกลายเป็นมะเร็งท่อน้ำดีในตับ ตาบอดและอาจถึงตายได้ซึ่งความรุนแรงจะขึ้นอยู่กับอวัยวะที่พยาธิเข้าไปอยู่
6. เกิดลมพิษ ผื่นคัน เนื่องจากแพ้สารพิษของตัวพยาธิโดย เฉพาะในเด็ก
7. การขดม้วนของพยาตัวตืดที่ยาวมาก อาจะทำให้เกิดลำไส้อุดตันได้
8. พบพยาธิปล้องบนที่นอนหรือพบในกางเกงหรืออุจจาระที่ถ่ายออกมา

การรักษา

การรักษาพยาธิตัวตืด ต้องใช้ยาเฉพาะสำหรับพยาธิ ยาจะทำลายผิวนอกของ พยาธิ และทำให้พยาธิเป็นอัมพาต ปกติหมอจะให้ยาตามน้ำหนักตัวของคนไข้ และมัก แนะนำให้คนไข้กินยาก่อนนอน เพื่อลดผลข้างเคียงของยาที่เกิดขึ้นในคนไข้ได้ เช่น วิงเวียน และคลื่นไส้ อาเจียน เป็นต้น คนที่เป็นโรคพยาธิตืดหมู ควรกินยาขณะท้อง ว่างและกินยาระบายด้วยเพื่อลดโอกาสที่จะเกิดการขย้อนปล้องสุกของพยาธิกลับ เข้าไปในกระเพาะอาหาร ซึ่งจะทำให้เป็นโรคถุงพยาธิตืดได้

ในคนที่เป็นโรคถุงพยาธิตัวตืดในอวัยวะต่างๆ อาจไม่จำเป็นต้องรักษา ถ้าไม่มี อาการอะไร แต่ถ้าเป็นที่สมองและมีอาการ เช่น ชัก ปวดศรีษะมาก อาจต้องให้ ยารักษาหรือผ่าตัดตามความเหมาะสม

วิธีการป้องกัน

1. ควบคุมโรงฆ่าสัตว์
2. หลีกเลี่ยงการรับประทานของดิบ ควรปรุงสุกก่อน
3. เชื้อนี้ถูกทำลายได้ง่ายด้วยอุณหภูมิ 52 องศาเซลเซียลขึ้นไป หรือฆ่าเชื้อด้วย 1% โซเดียมโฮโปคลอไรต์ (Sodium hypochlorite) นาน 30 นาที
4. ล้างผักและผลไม้ให้สะอาดก่อนรับประทาน         
5. ล้างมือก่อนปรุงหรือรับประทานอาหาร และหลังออกจากห้องน้ำ         
6. ผู้ป่วยที่ติดเชื้อพยาธิตัวตืดต้องเข้ารับการรักษาให้หายขาด
7. ถ่ายอุจจาระลงในส้วมที่ถูกสุขลักษณะ และไม่ถ่ายอุจจาระเรี่ยราดตามพื้นดินหรือสนามหญ้า รวมทั้งไม่นำอุจจาระไปทำเป็นปุ๋ย

แหล่งที่มา สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์สาธารณสุข , โรงพยาบาลเวชศาสตร์เขตร้อน

ติดตามข่าวสาร Bright Today ช่องทางอื่นๆ

Website : BRIGHT TODAY
Facebook : BRIGHT TV
Line Today : BRIGHT TODAY