จากเฟซบุ๊ก Cha Tisol ที่ได้มีการแชร์ต่อกันในโซเชียลอย่างแพร่หลาย เกี่ยวกับการทำอาหารจากไข่ปลาซัคเกอร์ ทำให้คนมากมายสนใจอย่างมาก โดยเหตุผลที่ อ.ชาตรี ต่วนศรีแก้ว ผู้เชี่ยวชาญทางด้านการเกษตรตามแนวเศรษฐกิจพอเพียงศูนย์ครูชาตรี (เจ้าของโพส) ออกมาเชิญชวนให้มากินปลาซัคเกอร์ เพราะอยากช่วยแก้ปัญหาปลาซัคเกอร์ระบาดในแหล่งน้ำนั่นเอง ดังนั้นวันนี้เราจะมาทำความรู้จัก “ปลาซัคเกอร์” กันว่าส่งผลกระทบต่อระบบนิเวศแหล่งน้ำขนาดไหน ทำไมถึงต้องมีการแก้ไขปัญหาเรื่องนี้
ผศ.ดร.ธรณ์ ธำรงนาวาสวัสดิ์ นักวิทยาศาสตร์ทางทะเล และอาจารย์ประจำภาควิชาวิทยาศาสตร์ทางทะเล คณะประมง มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ได้ให้ความรู้เรื่องปลาซัคเกอร์ผ่านเฟซบุ๊กส่วนตัว (Thon Thamrongnawasawat) ว่าปลาซัคเกอร์เป็นปลาน้ำจืดในอเมริกาใต้ มีขนาดใหญ่สุดประมาณ 50 เซนติเมตร บางครั้งเรียก “ปลากดเกราะ” ไม่เลือกอาหาร เวลากินอาหารจะใช้วิธีการดูด ซึ่งคนไทยเองนิยมนำลูกปลาซัคเกอร์มาดูดตะไคร่ในตู้ปลา แต่ต่อมาเมื่อปลาตัวใหญ่ขึ้น ทำให้กินอาหารไม่พอ จึงเริ่มไล่ดูดปลาอื่น คนเลี้ยงจึงปล่อยลงแหล่งน้ำธรรมชาติ อีกสาเหตุหนึ่งที่คนนำปลาซัคเกอร์ไปปล่อยก็คือมีการนำมาขายเป็น “ปลาราหู” เพื่อให้คนที่ไม่รู้ปล่อยลงแหล่งน้ำเอาบุญ ทำให้ปลาซัคเกอร์จึงเติบโตและแพร่พันธุ์เป็นจำนวนมากในระยะเวลารวดเร็ว อีกทั้งยังเป็นปลาที่ทนอยู่ได้แทบทุกสภาพน้ำ ปลาซัคเกอร์จึงดูดกินไข่ปลาท้องถิ่นของไทยจนส่งผลกระทบต่อระบบนิเวศแหล่งน้ำนั้น ๆ เพราะไม่มีผู้ล่าปลาชนิดนี้
ปลาซัคเกอร์ เป็น เอเลี่ยนสปีชี่ส์ (Alien Species) คือสัตว์ต่างถิ่นที่ถูกมนุษย์นำเข้ามาในพื้นที่ซึ่งไม่ใช่ธรรมชาติดั้งเดิม ทั้งโดยตั้งใจหรือไม่ตั้งใจ ทำให้เกิดผลกระทบที่เรียกว่า สายพันธุ์รุกรานจากต่างถิ่น (Invasive Species) อาจเกิดได้หลายแบบ แต่โดยทั่วไปแบ่งเป็น 3 ด้าน คือผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม ผลกระทบต่อเศรษฐกิจ และผลกระทบต่อสุขภาพ ผลกระทบอาจเกิดเพียงอย่างเดียว หรือเกิดทั้ง 3 ด้าน หรือเกิดผลมากในด้านใดด้านหนึ่ง
การจัดการกับสายพันธุ์รุกรานจากต่างถิ่นเป็นเรื่องยากมาก ทางกรมประมงหาทางจัดการปลาซัคเกอร์มาร่วม 10 ปี แต่ยังไม่มีวิธีที่เหมาะสม ถ้าจะให้ใช้สารเคมีก็จะเกิดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม อีกทั้งยังไม่สามารถหาผู้ล่าปลาซัคเกอร์ตามธรรมชาติได้ จึงทำได้แต่เพียงรณรงค์ไม่ให้เลี้ยง ไม่ให้ปล่อยลงแหล่งน้ำธรรมชาติ และหาทางให้คนจับปลาซัคเกอร์มากิน
ปลาซัคเกอร์นั้นกินได้ แต่ไม่เป็นที่นิยม เพราะรูปร่างหน้าตาไม่น่ากิน แม้จะรณรงค์ทำเมนูต่าง ๆ แต่ก็ยังไม่แพร่หลายจนสามารถแก้ไขปัญหาได้ การรณรงค์จึงเน้นที่อย่าเลี้ยงปลาซัคเกอร์ อย่าปล่อยลงแหล่งน้ำธรรมชาติเด็ดขาด จึงเป็นวิธีที่ใช้อยู่ตอนนี้
ในปัจจุบันนอกจากปลาซัคเกอร์แล้ว ยังมีเอเลี่ยนสปีชีส์ที่อาจส่งผลกระทบอีกมากมาย การเดินหน้ารณรงค์แก้ไขปัญหาอย่างจริงจังในเรื่องนี้เป็นเรื่องที่ดี เป็นสิ่งที่เราสามารถร่วมมือกันได้ และถึงแม้อาจจัดการปัญหาปลาซัคเกอร์ไม่ได้ทั้งหมด แต่ก็เป็นแนวทางจัดการกับสายพันธุ์รุกรานจากต่างถิ่นอื่นได้ค่ะ
ขอบคุณข้อมูลและรูปภาพจาก Cha Tisol , Thon Thamrongnawasawat
