วันวิสาขบูชา 2563 | วันวิสาขบูชา เป็นวันสำคัญทางพระพุทธศาสนาอีกวันหนึ่ง ซึ่งโดยปกติแล้วในวันนี้พุทธศาสนิกชนทั้งหลายจะร่วมใจกันไปทำบุญ ตักบาตร เวียนเทียนที่วัด วันวิสาขบูชาตรงกับวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 6 เป็นวันที่เกิดเหตุการณ์สำคัญขึ้นในพระพุทธศาสนา 3 เหตุการณ์ด้วยกันนั่นก็คือ ประสูตร ตรัสรู้ และปรินิพพานของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า โดยเหตุการณ์ต่างๆ นี้ได้เกิดขึ้นในวันเดียวกันวันนี้นั่นเอง สำหรับ วันวิสาขบูชา 2563 ตรงกับวันพุธที่ 6 พฤษภาคม นั่นเอง
คำว่า วิสาขบูชา ย่อมาจากคำว่า วิสาขปุรณมีบูชา ซึ่งสามารถแปลได้ว่า “การบูชาในวันเพ็ญเดือนวิสาขะ” ดังนั้นจึงหมายถึง การบูชาในวันเพ็ญ เดือน 6 ถ้าปีใดมีอธิกมาส นั่นคือการที่มีเดือน 8 สองหน ก็เลื่อนไปเป็นกลางเดือน 7 หรือราวเดือนมิถุนายน อย่างที่ได้กล่าวไปเมื่อข้างต้นแล้วว่า วันวิสาขบูชา มีความสำคัญอย่างยิ่งในทางพระพุทธศาสนา เพราะเป็นวันที่พระพุทธเจ้า ประสูติ คือ เกิด ตรัสรู้ คือ สำเร็จ และปรินิพพาน คือ ดับ
เจ้าชายสิทธัตถะ ประสูติ ที่พระราชอุทยานลุมพินีวัน ระหว่างกรุงกบิลพัสดุ์กับเทวทหะ ในเช้าวันศุกร์ ขึ้น 15 ค่ำ เดือน 6 ปีจอ ก่อนพุทธศักราช 80 ปี
เมื่อเจ้าชายสิทธัตถะ ตรัสรู้ เป็นพระพุทธเจ้าเมื่อพระชนมายุ 35 พรรษา ณ ใต้ร่มไม้ศรีมหาโพธิ์ ฝั่งแม่น้ำเนรัญชรา ตำบลอุรุเวลาเสนานิคม ในตอนเช้ามืดวันพุธ ขึ้น 15 ค่ำ เดือน 6 ปีระกา ก่อนพุทธศักราช 45 ปี หลังจากออกผนวชได้ 6 ปี ซึ่งในปัจจุบันสถานที่ตรัสรู้แห่งนี้เรียกว่า พุทธคยา เป็นตำบลหนึ่งของเมืองคยา แห่งรัฐพิหารของประเทศอินเดีย
หลังจากตรัสรู้แล้ว ได้ประกาศพระศาสนา และโปรดเวไนยสัตว์ 45 ปี เมื่อพระชนมายุได้ 80 พรรษา ก็เสด็จดับขันธ ปรินิพพาน เมื่อวันอังคาร ขึ้น 15 ค่ำ เดือน 6 ปีมะเส็ง ณ สาลวโนทยาน ของมัลลกษัตริย์ เมืองกุสินารา แคว้นมัลละ ปัจจุบันอยู่ในเมืองกุสีนคระ แคว้นอุตตรประเทศ ประเทศอินเดีย
นับว่าเป็นเรื่องที่น่าอัศจรรย์ยิ่ง ที่ทั้ง 3 เหตุการณ์เกี่ยวกับวิถีชีวิตขององค์พระสัมมาสัมพุทธเจ้า ถึงจะมีช่วงระยะเวลาห่างกันหลายสิบปี แต่ก็บังเอิญเกิดขึ้นในวันเพ็ญเดือน 6 ดังนั้นเมื่อถึงวันสำคัญ เช่นนี้ ชาวพุทธทั้งหลายจึงได้พร้อมใจกันประกอบพิธีบูชาพระพุทธองค์เป็นการพิเศษ เพื่อน้อมรำลึกถึงพระกรุณาธิคุณ พระปัญญาธิคุณ และพระบริสุทธิคุณ ของพระองค์ท่านผู้เป็นดวงประทีปของโลก
หลักธรรมสำคัญที่ควรนำมาปฏิบัติ มี 3 ประการดังนี้ สิ่งแรกนั่นคือ “ความกตัญญู” ในเหตุการณ์วันประสูติ สามารถยกหลักธรรมมาเทียบเคียงได้คือ หลักของความกตัญญูรู้คุณ เพราะในพระพุทธประวัติ แม้พระนางสิริมหามายา ผู้เป็นพระราชมารดาของเจ้าชายสิทธัตถะจะสิ้นพระชนม์ไปหลังที่เจ้าชายประสูติได้เพียง 7 วัน แต่เมื่อเจ้าชายสิทธัตถะได้ตรัสรู้แล้ว ก็ได้เสด็จไปโปรดพระพุทธมารดาบนดาวดึงสเทวโลก และกับพระเจ้าสุทโธทนะ ผู้เป็นพระราชบิดา พระพุทธองค์ก็เสด็จไปโปรดถึงพระราชวังที่ประทับ จนพระเจ้าสุทโธทนะประชวรหนักใกล้สวรรคต พระพุทธองค์ก็ได้เสด็จเข้าไปโปรดจนพระราชบิดาจนได้บรรลุสำเร็จเป็นพระอรหันต์และนิพพานในพระราชวังในวันนั้นเอง ซึ่งในเรื่องความกตัญญูต่อบิดามารดา และผู้มีอุปการะก่อนนั้น พระพุทธเจ้าได้ตรัสไว้หลายพระสูตรด้วยกัน เช่น หลักทิศ 6 ดังนั้น ความกตัญญู จึงนับได้ว่าเป็นหลักสำคัญในพระพุทธศาสนาอย่างหนึ่ง ดังคำที่ว่า
“นิมิตฺตํ สาธุรูปานํ กตญฺญูกตเวทิตา” แปลได้ว่า “ความกตัญญูกตเวทีเป็นเครื่องหมายของคนดี”
– พระพุทธพจน์จาก — พระไตรปิฏก อังคุตตรนิกาย ปัญจกนิบาต “ปุตตสูตร”
หลักธรรมต่อมาคือ อริยสัจ 4 คือ ความจริงอันประเสริฐ หมายถึงความจริงของชีวิตที่ไม่ผันแปร
“ทุกข์” ความไม่สบายกายไม่สบายใจ สภาวะที่ทนได้ยากทั้งหลาย (ปัญหา)
“สมุทัย” ต้นเหตุของความทุกข์ คือกิเลสตัณหา (ต้นเหตุของปัญหา)
“นิโรธ” จุดหมายที่จะดับทุกข์ คือนิพพาน (วางเป้าหมาย)
“มรรค” แนวทางในการปฏิบัติเพื่อดับทุกข์ (ลงมือแก้ไข)
และหลักธรรมสุดท้ายคือ ความไม่ประมาท คือ การมีสติเสมอทั้ง ทุกขณะทั้ง ขณะทำ ขณะพูด และขณะคิด สติคือการระลึกได้ ซึ่งหมายถึง การระลึกรู้ทันการเคลื่อนไหว ของ อริยาบท 4 คือ เดิน ยืน นั่ง นอน การฝึกให้เกิดสติทำได้โดยตั้งสติกำหนดการเคลื่อนไหวของอริยาบท รวมทั้ง ระลึกรู้ในขณะพูดคิด และขณะทำงาน การทำงานต่างๆ จะสามารถสำเร็จได้ด้วยความไม่ประมาท กล่าวคือผู้ทำย่อมต้องมีสติระลึกรู้อยู่ว่า ตนเองเป็นใครมีหน้าที่อะไร และกำลังทำอย่างไร
กิจกรรมของวันวิสาขบูชา เหตุการณ์สำคัญที่เกิดขึ้นคือพระบามสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว และพระบรมวงศานุวงศ์ จะเสด็จประกอบพระราชกุศล ที่วัดพระศรีรัตนศาสดาราม ทรงบาตร ในตอนเช้า ในตอนเย็น ทรงนำเวียนเทียนรอบพระอุโบสถ และสดับพระธรรมเทศนาในพระอุโบสถ พร้อมทั้งถวายไทยธรรม โดยปกติแล้วในทางราชการจะมีการประกาศชักชวนให้ประชาชน และหน่วยงานต่างๆ ทั้งเอกชน และราชการ ประดับตกแต่งอาคารสถานที่ด้วยธงชาติ ธงเสมาธรรมจักร จุดประทีปโคมไฟ ร่วมกันจัดงานเพื่อสร้างความศรัทธาให้แก่พุทธศาสนิกชนบำเพ็ญกุศล มีการทำบุญตักบาตร ให้ทานรักษาศีลฟังธรรม สนทนาธรรม เวียนเทียน เจริญภาวนา จะมีการประชาสัมพันธ์เชิญชวนพุทธศาสนิกชนบำเพ็ญกุศล เป็นกรณีพิเศษ คือ บรรพชาอุปสมบทนาคหมู่ และบวชเนกขัมมะ เพื่อปฏิบัติธรรมถวายเป็นพุทธบูชา ธรรมบูชา และเป็นการช่วยสนับสนุน ส่งเสริม การสร้างความสงบสุขให้แก่บุคคล สร้างความสามัคคีธรรมให้แก่สังคม และประเทศชาติอีกด้วย
วันวิสาขบูชา คือ “วันสำคัญของโลก” ( Vesak Day ) การกำหนดให้วันวิสาขบูชาเป็นวันสำคัญของโลก เริ่มต้นขึ้นโดยที่ผู้แทนจากประเทศที่มีประชากรนับถือศาสนาพุทธ นั่นก็คือ บังคลาเทศ จีน ลาว เกาหลีใต้ เวียดนาม ภูฎาน อินโดนีเซีย เนปาล กัมพูชา อินเดีย ปากีสถาน และไทย ได้มีมติร่วมกันที่จะเสนอให้สมัชชาใหญ่แห่งสหประชาชาติประกาศรับรองข้อมติกำหนดให้วันวิสาขบูชาเป็นวันหยุดของสหประชาชาติ ในการประชุมพุทธศาสนาระหว่างประเทศ (International Buddhist Conference) ณ กรุงโคลัมโบ เมืองหลวงของประเทศศรีลังกา ในวันที่ 9-14 พฤศจิกายน พ.ศ. 2541 ต่อมา คณะทูตถาวรศรีลังกาประจำสหประชาชาติ ณ นครนิวยอร์ก จึงได้จัดเตรียมร่างข้อมติ และได้ขอเสียงสนับสนุนจากประเทศต่าง ๆ เพื่อให้มีการรับรองข้อมติเรื่องการประกาศให้วันวิสาขบูชาเป็นวันหยุดของสหประชาชาติในที่ประชุมสมัชชาใหญ่แห่งสหประชาชาติ สมัยสามัญ ครั้งที่ 55 แต่คณะผู้แทนจากศรีลังกาเปลี่ยนเสนอให้ประกาศวันวิสาขบูชาเป็น “วันสำคัญสากล” แทน เนื่องจากวันหยุดของสหประชาชาติมีมากแล้ว และจะกระทบต่อการดำเนินงานของสหประชาชาติ และได้ดำเนินการให้คณะผู้แทนถาวรประจำสหประชาชาติจำนวน 16 ประเทศ คือ ศรีลังกา บังคลาเทศ ภูฎาน กัมพูชา ลาว มัลดีฟส์ มองโกเลีย พม่า เนปาล ปากีสถาน ฟิลิปปินส์ เกาหลีใต้ สเปน อินเดีย ไทย และยูเครนให้ร่วมลงนามในหนังสือถึงประธานที่ประชุมสมัชชาใหญ่แห่งสหประชาชาติ เพื่อนำเรื่องนี้เข้าสู่ระเบียบวาระของการประชุมใหญ่
จนเมื่อวันที่ 15 ธันวาคม 2542 ที่ประชุมใหญ่สมัชชาแห่งสหประชาชาติ สมัยสามัญ ครั้งที่ 55 จึงได้พิจารณาระเบียบวาระที่ 174 ว่าด้วยการยอมรับ วันวิสาขบูชาในระดับสากล (International recognition of the Day of Vesak) โดยการเสนอของศรีลังกา ประธานที่ประชุมได้ให้ผู้แทนจากศรีลังกาเสนอร่างข้อมติ และเชิญให้ผู้แทนจาก ไทย สิงคโปร์ บังคลาเทศ ภูฎาน สเปน พม่า เนปาล ปากีสถาน อินเดีย ขึ้นแถลง สรุปความได้ว่า
“วันวิสาขบูชาเป็นวันสำคัญของพุทธศาสนิกชนทั่วโลก เพราะเป็นวันที่พระพุทธเจ้าประสูติ ตรัสรู้ เสด็จดับขันธปรินิพพาน พระพุทธเจ้าทรงสั่งสอนให้มวลมนุษย์มีเมตตาธรรมและขันติธรรมต่อเพื่อนมนุษย์ด้วยกัน เพื่อให้เกิดสันติสุขในสังคม อันเป็นแนวทางของสหประชาชาติ จึงขอให้ที่ประชุมรับรองข้อมตินี้ ซึ่งเท่ากับเป็นการรับรองความสำคัญของพุทธศาสนาในองค์การสหประชาชาติ โดยถือว่าวันดังกล่าวเป็นที่สำนักงานใหญ่องค์การสหประชาชาติและที่ทำการสมัชชาจะจัดให้มีการระลึกถึง ตามความเหมาะสม”
นายวรวีร์ วีรสัมพันธ์ อุปทูตคณะผู้แทนถาวรไทยประจำสหประชาชาติ ณ นครนิวยอร์ก ได้ให้เหตุผลในถ้อยแถลงมีใจความตอนหนึ่งว่า “องค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงเป็นมหาบุรุษผู้ให้ความเมตตาต่อหมู่มวลมนุษย์ เปิดโอกาสให้ทุกศาสนาสามารถเข้ามาศึกษาพุทธศาสนา เพื่อพิสูจน์หาข้อเท็จจริงได้โดยไม่จำเป็นต้องเปลี่ยนมานับถือศาสนาพุทธ และทรงสั่งสอนทุกคนโดยใช้ปัญญาธิคุณ โดยไม่คิดค่าตอบแทน”
ในที่สุดองค์การสหประชาชาติก็ได้กำหนดให้วันวิสาขบูชาเป็น “วันสำคัญสากล” ด้วยชื่อวันว่า “Vesak” เมื่อวันที่ 15 ธันวาคม พ.ศ. 2542
