พรรค ก้าวไกล โพสต์เฟซบุ๊กระบุ การพัฒนาที่ “ไม่เห็นหัวประชาชน” กรณีเหมือง “เหมืองแร่โปแตช” กับสิทธิชุมชนชาวสกลนคร โดยระบุว่า
ภายใต้รัฐบาลคณะรักษาความสงบแห่งชาติ หรือ คสช. ที่มาจากการยึดอำนาจ เมื่อวันที่ 22 กรกฎาคม 2557 มีเหตุการณ์การต่อสู้ของประชาชนเพื่อปกป้องสิทธิชุมชนตนเองเหตุการณ์หนึ่งเกิดขึ้นที่ควรบันทึกไว้ กรณีการต่อสู้ของพ่อแม่พี่น้องชาว อ.วานรนิวาส จ.สกลนคร กับทุนใหญ่จากต่างประเทศ ที่ได้รับอาชญาบัตรพิเศษสำรวจแหล่งแร่เพื่อพัฒนาเหมืองแร่ในเชิงพาณิชย์
นายกฯ เตรียมนำรัฐมนตรีใหม่ทั้ง 7 เข้าถวายสัตย์กลางเดือนนี้
การต่อสู้นี้นำไปสู่การที่ทุนใหญ่ฟ้องร้องเรียกค่าเสียหายจากประชาชน 9 คน ในข้อหาละเมิดและเรียกร้องค่าเสียหายเป็นจำนวนเงินกว่า 3.6 ล้านบาท จากกรณีคัดค้านและขัดขวางการเจาะสำรวจแหล่งแร่โปแตช หลุมที่ 4 บริเวณวัดน้อยหลักเมือง ต.วานรนิวาส จนเจ้าหน้าที่ของบริษัทไม่สามารถเข้าดำเนินการได้ ซึ่งต่อมาในเดือน กรกฎาคม 2559 ศาลจังหวัดสว่างแดนดิน ตัดสินให้ทั้ง 9 คน ชดใช้เงินรวม 1.5 ล้านบาท โดยขณะนี้คดีอยู่ในชั้นการอุทธรณ์
ย้อนกลับไปก่อนเกิดเหตุการณ์ดังกล่าว บริเวณที่เรียกว่า “แอ่งสกลนคร” ซึ่งอยู่ทางตอนเหนือของภาคอีสาน จากการสำรวจโดยกรมทรัพยากรธรณีวิทยา ในปี 2519 – 2520 บริเวณเขต อ.วานรนิวาส อ.พรรณานิคม และ อ.สว่างแดนดิน จ.สกลนคร พบว่าเป็นแร่โปแตชขนาดใหญ่ และต่อมาก็เริ่มมีความคิดในการพัฒนาแหล่งแร่โปแตชและอุตสาหกรรมปุ๋ยเคมีในเชิงอุตสาหกรรม โดยในปี 2547 ทุนใหญ่จากจีนซึ่งจดทะเบียนบริษัทว่าแจ้งประกอบธุรกิจสำรวจทางธรณีวิทยา วิเคราะห์และตรวจสอบแร่ จัดการเกี่ยวกับกระบวนการซื้อ-ขายแร่ ได้ยื่นขออาชญาบัตรพิเศษ เพื่อสำรวจแร่โปแตชใน อ.วานรนิวาส 12 แปลง เนื้อที่โดยรวมประมาณ 120,000 ไร่
กระทั่งปี 2558 ในยุคของรัฐบาล คสช. ที่มีนายกรัฐมนตรีชื่อ “ประยุทธ์ จันทร์โอชา” ก็มีการลงนามในอาชญาบัตรพิเศษสำรวจแร่โปแตชให้ทุนใหญ่จากจีน พื้นที่ประมาณ 120,000 ไร่ คาดว่าจะมีศักยภาพแร่ประมาณ 100 ล้านตัน จนนำมาสู่การเจาะสำรวจของบริษัท หลุมที่ 1, หลุมที่ 2 , หลุมที่ 3 ผ่านไปโดยที่ประชาชนในพื้นที่แทบไม่มีใครล่วงรู้เลยว่าเกิดอะไรขึ้นกับบ้านเกิดเมืองนอนของตนเอง
กิจตกรณ์ น้อยตาแสง 1 ใน 9 ตัวแทนชาวบ้านที่ถูกบริษัทฟ้องร้องดำเนินคดี เล่าให้ฟังว่า หลังได้อาชญาบัตรพิเศษ บริษัทก็เริ่มเข้ามาสำรวจ วางหลักปักหมุดตามพื้นที่ต่างๆ ทั้งๆ ที่ไม่ได้ขออนุญาตหรือแจ้งให้คนในพื้นที่ได้รับทราบ โดยปี 2560 มีการเจาะสำรวจไปแล้ว 3 หลุม ประชาชนถึงเพิ่งรู้เรื่องรายละเอียดเกี่ยวกับการเจาะสำรวจดังกล่าว เริ่มติดตามเรื่องมาเรื่อยๆ ส่งเรื่องไปคัดค้านไปถึงหน่วยงานต่างๆ ที่เกี่ยวข้องแต่ก็ไม่เป็นผล
“ไม่มีการชะลอโครงการ ทุกอย่างยังเดินหน้าต่อไป จนกระทั่งมีการเจาะหลุมที่ 4 วัดน้อยหลักเมือง พวกเราเลยไปทวงถาม ได้พูดคุยกับตำรวจ และฝ่ายปกครอง และคิดว่าคุยกันรู้เรื่องแล้วว่าจะจะมีการชะลอโครงการไปก่อน แต่พอตกกลางคืน กลับปล่อยให้มีการขนอุปกรณ์เจาะสำรวจแร่เข้าไปในพื้นที่เสร็จสรรพ ทำให้พวกเราต้องออกมาชุมนุมต่อรองอยู่หน้าหลุมสำรวจ 4-5 วัน” กิจตกรณ์ กล่าว
เหตุนี้เองที่ทำให้ พวกเขาโดนแจ้งความดำเนินคดี 3 คดี คือ 1. ผิด พ.ร.บ.การชุมนุม (อัยการสั่งไม่ฟ้อง ) 2. ผิด ตาม ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 309 ข่มขืนจิตใจให้กระทำการใดหรือไม่กระทำการใด (อยู่ในชั้นอัยการ) และ 3.คดีแพ่งที่บริษัทฟ้องละเมิดเรียกค่าเสียหาย 3.5 ล้านบาท ซึ่งศาลชั้นต้นพิพากษาให้ชดใช้ 1.5 ล้าน ซึ่งตอนนี้ทีมทนายความของประชาชนได้ยื่นอุทธรณ์
เทพไท หนุนแก้รธน.มาตรา 256 จี้ทุกฝ่ายเร่งสรุปปลดล็อกประเทศ หวั่นการชุมนุมยืดเยื้อนานเกินควร
ถามว่า ในความเห็นของคนในพื้นที่ คาดว่าจะเกิดอะไรขึ้นถ้ามีการเปิดทำเหมืองแร่โปแตชอย่างเต็มรูปแบบ?
กิจตกรณ์ บอกว่า คนในพื้นที่จะได้รับผลกระทบแน่นอน เพราะบริเวณ อ.วานรนิวาส เป็นแหล่งชุมชนหนาแน่น พื้นที่สำรวจคือใจกลางเมือง และบริเวณนี้เป็นเขตพื้นที่ความสูงประมาณ 180 เมตรจากระดับน้ำทะเล แหล่งน้ำทุกสายไหลลงแม่น้ำสงคราม ออกแม่น้ำโขง ถ้าเกิดเหตุการณ์น้ำท่วมใหญ่สกลนครเหมือนเมื่อปี 2560 ลองคิดภาพของกองเกลือขนาดยักษ์สูงเท่าตึก 4-5 ชั้น ถูกน้ำชะลงไป ผลกระทบย่อมไม่ใช่แค่คนวานร ไม่ใช่แค่คนสกลนคร แต่เกลือที่มีความเค็มเหล่านี้จะออกไปสู่แม่น้ำโขง ออกสู่ทะเล สร้างความเสียหายมากมายมหาศาล นอกจากนี้ เรายังเป็นห่วงเรื่องการแย่งชิงทรัพยากรน้ำที่อาจจะเกิดขึ้นจากอุตสาหกรรมเหมืองแร่นี้ด้วย
“พูดตรงๆ เลยว่า เรื่องอุตสาหกรรมเหมืองแร่สำหรับคนในพื้นที่เมืองวานรไม่สมควรเกิดขึ้น เพราะตรงนี้เป็นพื้นที่ชุมชนหนาแน่น เพราะตรงนี้เป็นแหล่งทรัพยากรเรามีป่าโคก ป่าทาม ไข่มดแดงโลละ 300 บาท จักจั่นตัวละ 1 บาท แมลงทับตัวละ 1 บาท พี่น้องหาเห็ด เก็บผักตามหัวไร่ปลายนา ทั้งหมดนี้เป็นธนาคารอาหาร ที่ทุกคนหากินได้ไม่มีใครเป็นเจ้าของ แต่ถ้ามีเหมืองแร่โปแตสเกิดขึ้น สิ่งเหล่านี้จะหายไป สิ่งที่ชาวบ้านกลัว พวกเราไม่ได้กลัวว่าโครงการจะทำให้เราย่ำแย่ แต่ชาวบ้านกลัวว่าสิ่งที่เรามีดีอยู่แล้วจะหายไป”
ขณะที่ สุดตา คำน้อย อีกหนึ่งในประชาชนชาว อ.วานรนิวาส ที่ถูกดำเนินคดี บอกว่า ตั้งแต่เริ่มมีโครงการสำรวจแร่เข้ามา มีปัญหาในชุมชนเกิดขึ้นมากมาย ปัญหาแรกคือความขัดแย้งคนในชุมชน เกิดฝั่งที่เห็นด้วยและไม่เห็นด้วย สำหรับในกลุ่มของเราเป็นฝั่งที่ไม่เห็นด้วย เพราะนี่เป็นโครงการที่ละเมิดสิทธิชุมชนของเรา เข้ามาโดยที่เราไม่มีส่วนร่วมตั้งแต่แรก
เริ่มพรุ่งนี้! ล่ารายชื่อ 50,000 ชื่อ แก้รัฐธรรมนูญ ใหม่ฉบับประชาชน
“แม้กฎหมายจะบอกว่าการเริ่มสำรวจไม่ต้องมีประชาพิจารณ์ แต่เราก็เห็นว่า ไม่ว่าจะทำอะไรก็แล้วแต่ ถ้าคนในชุมชนไม่มีส่วนร่วม คุณก็ได้ละเมิดสิทธิชุมชนของเราไปแล้ว อย่างน้อย ๆ การที่จะทำโครงการใดโครงการหนึ่งจะเกิดขึ้นในชุมชน คนในชุมชนควรที่จะต้องรู้ว่าสิ่งที่จะเกิดขึ้นคือเรื่องอะไร มีระยะเวลาดำเนินโครงการเป็นเท่าใด และคนในชุมชนจะมีส่วนได้ส่วนเสียอะไรกับโครงการนั้นๆ บ้าง” สุดตา กล่าว
เธอยืนย้ำชัดถึงข้อเรียกร้องสำหรับการต่อสู้ครั้งนี้คือ ไม่อยากให้มีโครงการสำรวจแร่ ไม่อยากให้มีเหมืองโปแตสเกิดขึ้น เพราะเป็นโครงการที่ไม่คุ้ม นายทุนได้ประโยชน์ แต่ประชาชนจะต้องสูญเสียอะไรไปหลายอย่างทรัพยากรดิน น้ำ ป่า ที่คนในพื้นที่มีดีอยู่แล้วอาจไม่เหลือ
สถานการณ์การต่อสู้เพื่อปกป้องสิทธิชุมชนของพี่น้องชาว อ.วานรนิวาส ยังคงดำเนินต่อไป ข้อกฎหมายที่ระบุว่าจากหน้าดินลึกลงไป 100 เมตร เป็นของเจ้าของที่ แต่ลึกไปกว่านั้นเป็นส่วนที่รัฐจะสามารถให้สัมปทานกับใครก็ได้ คือสิ่งที่คนในพื้นที่เองเป็นห่วง เพราะระยะเวลา 40-50 ปี ในการทำเหมืองแร่ ไม่มีใครรับประกันได้หรอกว่าดินจะไม่ยุบตัวพังทลายลง
และนี่คือเสียงของชาววานรนิวาส จ.สกลนคร ที่คัดค้านการทำเหมืองแร่โปแตส เป็นหนึ่งในตัวอย่างของการต่อสู้เพื่อปกป้องสิทธิชุมชน ในยุครัฐบาลที่มาจากการยึดอำนาจที่ไม่เคยเห็นหัวประชาชน !
