เปิดข้อมูลลับ จีนส่ง กระสุนเกือบ 700 นัด เครื่องยิงจรวดหลายลำกล้อง BM-21, ระบบยิงจรวดหลายลำกล้องที่ผลิตในจีน Type 90B และ PHL-03 ให้เขมรรบกับไทย
2 ต.ค. 68 สำนักข่าว “เดอะ นิวยอร์กไทม์ส” ของสหรัฐอเมริกา ได้เผยแพร่ รายงานพิเศษของ ระบุว่า อาวุธจีนพลิกโฉมสงครามระหว่างสองประเทศเพื่อนบ้านอย่างไร
จีนเรียกร้องให้กัมพูชาและไทยยุติสงครามชายแดนในเดือนกรกฎาคม แต่ก่อนหน้านั้นไม่กี่สัปดาห์ เอกสารข่าวกรองของไทยระบุว่า จีนได้ส่งจรวดและกระสุนปืนใหญ่มายังกัมพูชา
เครื่องบินทหารจีนลงจอดที่กัมพูชาเป็นเวลาสามวันในเดือนมิถุนายน ไม่กี่สัปดาห์ก่อนที่ข้อพิพาทชายแดนระหว่างกัมพูชาและไทยจะปะทุขึ้นเป็นสงคราม
เครื่องบินดังกล่าวคือเครื่องบิน Y-20 ซึ่งจีนเรียกว่า Chubby Girls เนื่องจากลำตัวกว้างและสามารถบรรทุกสินค้าหนักได้ เครื่องบินเหล่านี้บินหกเที่ยวมายังเมืองสีหนุวิลล์ทางตะวันตกเฉียงใต้ โดยบรรทุกจรวด กระสุนปืนใหญ่ และปืนครก ตามเอกสารข่าวกรองของไทยที่นิวยอร์กไทมส์ตรวจสอบ ซึ่งเป็นการขนส่งที่ไม่เคยมีรายงานมาก่อน
อาวุธของจีนถูกบรรจุลงในตู้คอนเทนเนอร์ 42 ตู้ และจัดเก็บไว้ที่ฐานทัพเรือเรียมที่อยู่ใกล้เคียง ตามเอกสารระบุ ไม่กี่วันต่อมา กระสุนที่ผลิตในจีนถูกเคลื่อนย้ายจากฐานทัพไปทางเหนือหลายร้อยไมล์ ไปยังชายแดนกัมพูชาที่ติดกับไทย ซึ่งเป็นพื้นที่พิพาท
เมื่อถูกถามถึงความคิดเห็นเกี่ยวกับรายงานข่าวกรองของไทย เจ้าหน้าที่ระดับสูงของกัมพูชาไม่ได้ปฏิเสธรายละเอียดพื้นฐานหลายประการเกี่ยวกับการขนส่งดังกล่าว
ไทยและกัมพูชาต่างกล่าวโทษกันเองว่าเป็นต้นเหตุของสงคราม ซึ่งกินเวลานานถึงห้าวันในช่วงปลายเดือนกรกฎาคม ก่อนที่ความขัดแย้งจะเริ่มต้นขึ้น การเคลื่อนย้ายอาวุธไปยังชายแดนถือเป็นส่วนสำคัญยิ่งในการเสริมกำลังของกัมพูชา เป็นเวลาหลายเดือนที่กัมพูชาได้วางกำลังทหารตามแนวชายแดน ใกล้กับปราสาทโบราณที่ทั้งกัมพูชาและไทยอ้างสิทธิ์ กัมพูชาได้สร้างถนนสายใหม่และสร้างฐานทัพ ซึ่งสิ่งปลูกสร้างทั้งหมดเหล่านี้ปรากฏให้เห็นในภาพถ่ายดาวเทียม
นักวิเคราะห์กล่าวว่า การเสริมกำลังครั้งนี้ทำให้กัมพูชาเข้าสู่การเผชิญหน้าด้วยท่าทีที่ยั่วยุต่อไทยมากกว่าที่เคยทำมาก่อนหน้านี้ แต่ทั้งสองฝ่ายต่างพึ่งพาอาวุธจากแหล่งเดียวกัน นั่นคือจีน ซึ่งได้สร้างความสัมพันธ์เชิงยุทธศาสตร์และเศรษฐกิจที่ใกล้ชิดกับสองประเทศในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้
รายงานของผู้สังเกตการณ์อิสระส่วนใหญ่สนับสนุนข้อสรุปของการประเมินข่าวกรองของไทย โดยเฉพาะอย่างยิ่งเกี่ยวกับแหล่งที่มาของอาวุธบางชนิดที่กัมพูชาใช้ ฟอร์ติฟายไรต์ ซึ่งเป็นกลุ่มสิทธิมนุษยชน ระบุว่า จรวดที่กัมพูชาใช้โจมตีสี่จังหวัดของไทยส่วนใหญ่มีต้นกำเนิดจากจีน เจ้าหน้าที่ไทยเผยในวันแรกว่า กัมพูชาโจมตีปั๊มน้ำมัน โรงพยาบาล และบ้านเรือนของพลเรือน ส่งผลให้มีพลเรือนเสียชีวิตอย่างน้อย 13 ราย
“หลักฐานทั้งหมดชี้ให้เห็นว่าผู้นำกัมพูชาได้ตัดสินใจร่วมกันในช่วงหลายเดือนและหลายปีก่อนที่จะเกิดการปะทะบริเวณชายแดนเพื่อเปลี่ยนแปลงสถานะเดิมตามแนวชายแดน” นาธาน รูเซอร์ นักวิเคราะห์จากสถาบันนโยบายเชิงกลยุทธ์ออสเตรเลียกล่าว
เจ้าหน้าที่อาวุโสจากกองทัพไทยที่ได้รับการติดต่อจากเดอะไทมส์ ยืนยันความถูกต้องของเอกสาร โดยระบุว่าข้อมูลดังกล่าวรวบรวมโดยเครือข่ายข่าวกรองข้ามเหล่าทัพ เจ้าหน้าที่อีกสองนายยืนยันว่าเอกสารดังกล่าวถูกเปิดเผยภายในกองทัพ ทั้งสามท่านขอไม่เปิดเผยชื่อเพื่อหารือเกี่ยวกับเอกสารที่พวกเขาอ้างว่าเป็นเอกสารลับ
พลโทรัฐ ดาราโรธ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหมกัมพูชา แถลงในแถลงการณ์ว่าไม่ได้โต้แย้งรายละเอียดพื้นฐานของการขนส่งอาวุธจากจีนมายังกัมพูชา แต่ระบุว่ารายงานข่าวกรองของไทย “ทำให้เข้าใจผิด” เขากล่าวว่าการเคลื่อนย้ายยุทโธปกรณ์ที่อ้างถึงในเอกสาร “ตรงกัน” กับข้อสรุปของการซ้อมรบร่วมประจำปีของกัมพูชากับกองทัพปลดปล่อยประชาชนจีน
แต่การซ้อมรบดังกล่าวได้สิ้นสุดลงก่อนหน้านั้นหลายสัปดาห์ คือช่วงปลายเดือนพฤษภาคม พลเอกดาราโรธ ปฏิเสธที่จะตอบคำถามใดๆ เพิ่มเติม
กระทรวงกลาโหมจีนไม่ได้ตอบรับคำขอความคิดเห็น
การเตรียมการและการส่งกำลังบำรุงของกัมพูชาอาจทำให้กัมพูชาสามารถยืดเวลาการสู้รบออกไปได้ แต่ไทยสามารถยืนยันความได้เปรียบของตนได้อย่างรวดเร็วด้วยคลังอาวุธที่ทันสมัยกว่ามาก กองกำลังไทยตอบโต้ด้วยการโจมตีทางอากาศโดยเครื่องบินขับไล่ F-16 ที่ทิ้งระเบิดใส่เป้าหมายในกัมพูชา
เมื่อถึงข้อตกลงหยุดยิงในอีกห้าวันต่อมา มีผู้เสียชีวิตอย่างน้อย 40 คน รวมถึงพลเรือนทั้งสองฝ่าย และมีผู้พลัดถิ่นอีกหลายแสนคน
การสร้างสมดุลของจีน
จีนมีบทบาทสำคัญในการพยายามยุติการสู้รบ แต่รายงานการจัดส่งอาวุธกลับทำให้ความพยายามของปักกิ่งในการแสดงตนเป็นผู้เจรจาสันติภาพที่เป็นกลางในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้มีความซับซ้อนยิ่งขึ้น
แม้ว่างบประมาณทางทหารของกัมพูชาจะมีจำนวนน้อยกว่าไทยมาก แต่ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา แต่ละประเทศได้เพิ่มการใช้จ่ายอย่างมากและหันไปพึ่งจีนในการจัดหาอาวุธ ปัจจุบันปักกิ่งมีอันดับสูงกว่าสหรัฐอเมริกาในฐานะแหล่งผลิตอาวุธที่ใหญ่ที่สุดของไทย ซึ่งเป็นพันธมิตรตามสนธิสัญญากับสหรัฐฯ มายาวนาน
เจ้าหน้าที่จีนได้ปฏิเสธข้อกล่าวหาในสื่อไทยเกี่ยวกับการส่งอาวุธให้กัมพูชาเพื่อต่อต้านไทย ปลายเดือนกรกฎาคม หนึ่งวันหลังจากการสู้รบเริ่มต้นขึ้น เจ้าหน้าที่ทหารระดับสูงของจีนได้เข้าพบรักษาการผู้ช่วยทูตฝ่ายกลาโหมของไทยในกรุงปักกิ่ง เจ้าหน้าที่จีนกล่าวว่าจีนไม่ได้จัดหายุทโธปกรณ์ใดๆ ให้กับกัมพูชาเพื่อใช้ในการต่อต้านไทยนับตั้งแต่ความตึงเครียดระหว่างกัมพูชาและไทยเริ่มต้นขึ้น
แถลงการณ์ที่รายงานต่อสาธารณะของเจ้าหน้าที่จีนไม่ได้ระบุวันที่ที่แน่ชัด
ความตึงเครียดเริ่มทวีความรุนแรงขึ้นในเดือนกุมภาพันธ์ หลังจากทหารและพลเรือนกัมพูชาร้องเพลงชาติกัมพูชา ณ วัดโบราณที่ทั้งสองฝ่ายอ้างสิทธิ์อ้างสิทธิ์ ทหารกัมพูชาเสียชีวิตหนึ่งนายในเดือนพฤษภาคม และทหารไทยห้านายได้รับบาดเจ็บจากกับระเบิดในเดือนกรกฎาคม กัมพูชากล่าวโทษไทยว่าเป็นต้นเหตุของความขัดแย้งด้วยการตัดทางเข้าวัด
รายงานข่าวกรองทางทหารของไทยพบว่าระหว่างวันที่ 21 ถึง 23 มิถุนายน จีนส่งกระสุนเกือบ 700 นัดสำหรับเครื่องยิงจรวดหลายลำกล้อง BM-21 ของสหภาพโซเวียต รวมถึงระบบยิงจรวดหลายลำกล้องที่ผลิตในจีน ได้แก่ Type 90B และ PHL-03 นอกจากนี้ จีนยังส่งกระสุนปืนใหญ่สำหรับปืนใหญ่อัตตาจร SH-1 ของจีน และปืนใหญ่สำหรับปืนกลต่อสู้อากาศยานของสหภาพโซเวียตอีกด้วย เอกสารดังกล่าวระบุ
ในอีกสองวันต่อมา กัมพูชาได้เคลื่อนย้ายกระสุนปืนไปยังสองจังหวัดชายแดน คือ จังหวัดอุดรมีชัย และจังหวัดพระวิหาร ตามเอกสาร
นักวิเคราะห์กล่าวว่า การส่งกระสุนจำนวนมหาศาลเช่นนี้น่าจะต้องได้รับการอนุมัติจากผู้นำระดับสูงของจีนเสียก่อน
แอนโทนี เดวิส นักวิเคราะห์จาก Janes สื่อสิ่งพิมพ์ด้านการป้องกันประเทศและความมั่นคง ซึ่งประจำอยู่ในกรุงเทพฯ กล่าวว่า “การส่งกำลังบำรุงอย่างรวดเร็วเช่นนี้ไม่ใช่เรื่องปกติอย่างแน่นอน”
พรมแดนที่ถูกโต้แย้ง
ปราสาทเก่าแก่สองศตวรรษซึ่งเป็นหัวใจสำคัญของข้อพิพาทนี้ ตั้งอยู่ใกล้กับพรมแดนที่ฝรั่งเศสกำหนดขึ้นในช่วงต้นทศวรรษ 1900 ซึ่งเป็นช่วงที่กัมพูชาปกครองกัมพูชา และถูกอ้างสิทธิ์โดยประเทศเพื่อนบ้านทั้งสอง ในช่วงทศวรรษ 1960 ศาลระหว่างประเทศได้ตัดสินว่าปราสาทพระวิหารเป็นของกัมพูชา แต่ไทย ซึ่งเรียกปราสาทนี้ว่า “พระวิหาร” ไม่เคยยอมรับคำตัดสินดังกล่าว
ต้นปีนี้ กัมพูชาดูเหมือนจะพยายามเสริมกำลัง
กัมพูชาได้สร้างฐานทัพขึ้นทางตะวันออกของปราสาทพระวิหาร ทำให้มีมุมมองที่ดีกว่าในการรบข้ามพรมแดน นายรูเซอร์ นักวิเคราะห์ชาวออสเตรเลียกล่าวว่า โครงสร้างใหม่นี้อาจใช้เป็นฐานปืนใหญ่ได้ กัมพูชายังสร้างถนนและโครงสร้างพื้นฐานอื่นๆ เพิ่มเติมในช่วงปลายปี พ.ศ. 2565 ซึ่งนักวิเคราะห์กล่าวว่าเป็นความพยายามร่วมกันในการเพิ่มกำลังทหารในพื้นที่ชายแดน
“การสร้างป้อมปราการนี้เกิดขึ้นในหลายภาคส่วนตามแนวชายแดน ซึ่งตัดความเป็นไปได้ที่ผู้บัญชาการเพียงคนเดียวอาจต้องการปรับปรุงตำแหน่งทางยุทธวิธี” นายรูเซอร์ ผู้ศึกษาภาพถ่ายดาวเทียมของพื้นที่ดังกล่าวกล่าว “นี่แสดงให้เห็นว่ากองทัพกัมพูชามีคำสั่งขยายกำลังพลออกไปอย่างกว้างขวางกว่ามาก”
พลเอกดาราโรธ กล่าวว่า ฐานทัพแห่งใหม่นี้เป็นส่วนหนึ่งของการปรับปรุงมาตรฐานการป้องกันประเทศของกัมพูชา เขากล่าวเสริมว่ากัมพูชา “ไม่มีหลักปฏิบัติการโจมตีใดๆ” และกิจกรรมทางทหารของกัมพูชา “ไม่ได้มุ่งเป้าไปที่ประเทศเพื่อนบ้านหรือผู้กระทำจากภายนอก”
ฮันยู ลี นักวิจัยจาก Armed Conflict Location & Event Data ซึ่งเป็นองค์กรไม่แสวงหาผลกำไรที่ติดตามความขัดแย้งระดับโลก กล่าวว่า “ยังคงเป็นที่แน่ชัดว่าการเสริมกำลังทางทหารของกัมพูชามีความกระตือรือร้นมากกว่าของไทยอย่างมาก”
นายลีกล่าวว่า เมื่อเทียบกับกัมพูชา ไทย “ส่วนใหญ่เน้นการตอบโต้และตั้งรับ” กองทัพไทยได้เสริมกำลังฐานทัพที่มีอยู่ สร้างเส้นทางส่งกำลังบำรุง ติดตั้งปืนใหญ่และยานเกราะ และเพิ่มการเฝ้าระวังเพื่อให้ทันต่อกิจกรรมของกัมพูชา เขากล่าว
กัมพูชาเรียกไทยว่าผู้รุกราน และกล่าวหาทหารไทยหลายครั้งว่ารุกล้ำดินแดนของตน นอกจากนี้ยังกล่าวโทษกองกำลังฝ่ายชาตินิยมของไทยว่าเป็นต้นเหตุของความตึงเครียดบริเวณชายแดน เพื่อแก้ไขความขัดแย้ง กัมพูชาได้พยายามแทรกแซงโดยองค์กรอิสระ เช่น ศาลยุติธรรมระหว่างประเทศ ซึ่งไทยได้ปฏิเสธ
ข้อจำกัดและการคำนวณศักยภาพของกัมพูชา
กัมพูชามีกองทัพที่อ่อนแอกว่าประเทศเพื่อนบ้านมาก และยืนยันว่าไม่ต้องการทำสงครามกับไทย แล้วทำไมกัมพูชาจึงเริ่มส่งทหารและอาวุธไปยังชายแดน?
นักวิเคราะห์บางคนกล่าวว่า ฮุน เซน ผู้นำโดยพฤตินัยของกัมพูชา ต้องการเสริมสร้างแรงสนับสนุนชาตินิยมในช่วงเวลาที่ความไม่พอใจทางเศรษฐกิจกำลังทวีความรุนแรงขึ้น หรือเขาถูกผลักดันจากการทะเลาะเบาะแว้งกับอดีตนายกรัฐมนตรีไทย ทักษิณ ชินวัตร ซึ่งแพทองธาร ชินวัตร บุตรสาวของเขา เป็นผู้นำของไทยในช่วงเวลาที่เกิดสงคราม
บางคนเสนอว่า หลังจากได้รับการสนับสนุนจากจีนมาหลายปี นายฮุน เซน อาจมั่นใจว่ากัมพูชามีสถานะที่แข็งแกร่งกว่าการปะทะในอดีต
ในปี 2554 ระหว่างการปะทะครั้งใหญ่ครั้งล่าสุดกับไทย กัมพูชาขาดแคลนอาวุธอย่างรวดเร็ว ตามคำกล่าวของราห์มาน ยาคอบ นักวิจัยด้านนโยบายกลาโหมเอเชียตะวันออกเฉียงใต้แห่งมหาวิทยาลัยแห่งชาติออสเตรเลีย การขาดดุลดังกล่าวผลักดันให้พนมเปญกระชับความสัมพันธ์ทางทหารกับจีนให้แน่นแฟ้นยิ่งขึ้น
นับตั้งแต่นั้นมา จีนได้กลายเป็นผู้สนับสนุนทางทหารหลักของกัมพูชา ทั้งสองประเทศได้จัดการฝึกซ้อมรบประจำปีร่วมกันอย่างสม่ำเสมอตลอดเก้าปีที่ผ่านมา ยกเว้นในช่วงการระบาดของไวรัสโคโรนา ในปี 2561 จีนให้ความช่วยเหลือทางทหารแก่กัมพูชามากกว่า 100 ล้านดอลลาร์สหรัฐ นักวิเคราะห์ระบุว่าปัจจุบันอาวุธของจีนเป็นอาวุธหลักของกัมพูชา
“พวกเขารู้สึกว่ามีอาวุธยุทโธปกรณ์ที่ดีกว่าปี 2554 มาก” นายราห์มานกล่าว “นั่นเป็นเหตุผลที่ความขัดแย้งครั้งนี้ค่อนข้างรุนแรง เพราะมีการใช้อาวุธหนักแทนการใช้ปืนไรเฟิลและอาวุธขนาดเล็ก”
ภาพถ่ายสนามรบที่โพสต์บนโซเชียลมีเดียยังแสดงให้เห็นทหารกัมพูชากำลังใช้จรวดปืนใหญ่ SHE-40 ขนาด 122 มิลลิเมตรที่ผลิตในจีน ซึ่งใช้กับระบบยิงจรวดหลายลำกล้อง
“ทุกสิ่งที่เราเห็นในเครื่องยิงจรวดล้วนเป็นจรวดของจีน” ปีเตอร์ บูคคาร์ต ผู้เชี่ยวชาญด้านความขัดแย้งจาก Fortify Rights ซึ่งเป็นองค์กรไม่แสวงหาผลกำไรกล่าว
“จีนควรพิจารณาสิ่งที่กองทัพกัมพูชาทำในช่วงความขัดแย้งนี้ และแสดงความกังวลเกี่ยวกับการใช้อาวุธอย่างไม่เลือกหน้า” นายบูคคาร์ตกล่าว “จีนไม่ได้ทำให้ภาพลักษณ์ของตนดีขึ้นเลย เมื่อจัดหาอาวุธที่ใช้สังหารพลเรือนในประเทศอื่นๆ ในเอเชีย”
