เพจดัง เผย 3 ทศวรรษแห่งการปฏิรูป ประกันสังคม ไม่เคยเกิดขึ้นจริง การทำงานย่ำอยู่กับที่ ไม่เคยช่วยเหลือประชาชนช่วง โควิด-19
จากกรณีมีการวิจารณ์ กองทุนประกันสังคม นำเงินไปลงทุนในโรงแรมศรีพันวา จ.ภูเก็ต ทำให้กลายเป็นประเด็นร้อนในสังคมและโลกออนไลน์ อีกทั้งยังตั้งคำถามไปถึงทางการเมือง
ล่าสุด 23 ก.ย. 63 เพจเฟซบุ๊ก “Gossipสาสุข” โพสต์รูปภาพและข้อความระบุว่า 3 ทศวรรษแห่งการ “อยู่กับที่” เมื่อปฏิรูป “ประกันสังคม” ไม่เคยเกิดขึ้นจริง
โดยหลักการแล้วระบบ “ประกันสังคม” นั้น น่าจะเป็น “พื้นฐาน” ของระบบรัฐสวัสดิการได้ดี กล่าวคือครอบคลุมผู้ใช้แรงงานทั้งในและนอกระบบ ทั้งในเรื่องการรักษาพยาบาล การคลอดบุตร ชดเชยกรณีบาดเจ็บ – ทุพพลภาพจากการทำงาน คลอดบุตร ยาวไปจนถึงบำนาญ ซ้ำยังเติมเต็มหลักการการมีส่วนร่วม คือจ่ายในลักษณะ “ไตรภาคี” คือนายจ้าง ลูกจ้าง และรัฐบาล ไม่ได้ “โหลด” ที่งบประมาณรัฐอย่างเดียว
อ่านข่าว ปมร้อน! ประกันสังคม ชี้แจงถือหุ้นรายใหญ่โรงแรม ศรีพันวา
อ่านข่าว จ่านิว จี้ตรวจสอบเอกสารสิทธิ์ที่ดิน ศรีพันวา ชี้ประกันสังคมควรถอนหุ้น
เป็นความก้าวหน้า ที่เกิดขึ้นตั้งแต่ 30 ปีก่อน ในยุค พล.อ.ชาติชาย ชุณหะวัณ เป็นนายกฯ ซึ่งระบบราชการยังคงแข็งแรงมาก ประชาชนยังคงเป็นไพร่ฟ้าหน้าใส ไม่มีใครฝันว่ารัฐจะดูแลสวัสดิการให้กับประชาชน โดยเฉพาะผู้ใช้แรงงานได้ แต่ในที่สุด จากการผลักดันของนักวิชาการแรงงาน จากแพทย์อย่าง นพ.สงวน นิตยารัมภ์พงศ์ ระบบประกันสังคม ก็เกิดขึ้นได้ ก่อนที่ “กระทรวงแรงงาน” จะเกิดขึ้น นานกว่า 3 ปี
แต่ปัญหาก็คือ วันนี้ ในปี 2563 แทบไม่มีใครพูดถึงประกันสังคมใน “ด้านดี” ระบบรักษาพยาบาลของประกันสังคมย่ำอยู่กับที่มานานหลายปี สิทธิในการรักษาพยาบาลไม่ได้ดีไปกว่า “บัตรทอง” มากนัก ทั้งที่ผู้ประกันตน ต้องจ่ายสมทบเข้ากองทุนทุกเดือน, กองทุนบำนาญชราภาพ สำหรับจ่ายแรงงานที่สมทบอย่างสม่ำเสมอตลอดทุกเดือน จุดเด่นที่สุดของระบบประกันสังคม ก็มีเสียง “เตือน” อย่างต่อเนื่องจากนักวิชาการว่ามีความเสี่ยงที่จะมีปัญหา ไม่มีเงินจ่ายในอนาคต เมื่อเทียบสัดส่วนประชากรผู้สูงอายุ ที่จะเกษียณอายุมากขึ้นเรื่อยๆ และวัยแรงงานที่จะลดลงอย่างต่อเนื่อง จากอัตราเด็กที่เกิดน้อย
ประกอบกับสภาพของธุรกิจ ของกิจการต่างๆ ในอนาคต อาจเป็นไปในแบบ “อิสระ” จำนวนคนที่เข้าระบบประกันสังคม เป็นผู้ประกันตน อาจลดน้อยถอยลง ในที่สุด กองทุนประกันสังคม ในส่วนของบำนาญชราภาพ จะกลายเป็น “เตี้ยอุ้มค่อม”
ขณะเดียวกัน ในช่วงการระบาดของโควิด – 19 ที่ผ่านมา การออกตัวของประกันสังคม เพื่อช่วยเหลือแรงงาน ที่เป็นผู้ประกันตน ตามมาตรา 33 นั้นก็ “ช้า” ที่สุด ขณะที่แรงงานนอกระบบอื่นๆ ได้รับเงินเยียวยาเดือนละ 5,000 จากรัฐ เป็นระยะเวลา 3 เดือน แต่ผู้ประกันตนในระบบประกันสังคม ที่ไม่ได้ถูกเลิกจ้าง – ไม่ได้ขาดรายได้ และไม่ได้ถูกลดเงินเดือน มีเพียงการลด “เงินสมทบ” รายเดือนเท่านั้น ไม่ได้มีมาตรการช่วยเหลืออย่างอื่น
สำนักงานประกันสังคม ช่วยเหลือเฉพาะลูกจ้างที่นายจ้างปิดกิจการ ลดเงินเดือน ลดรายได้ ซึ่งกว่าลูกจ้างจะได้เงินเยียวยาดังกล่าวออกมาก็ลำบากยากเข็ญ ทั้งที่ในเวลานั้น ประกันสังคม อาจเจียดเงินจากกองทุนที่โฆษณาว่าบริหารจนงอกเงยทุกปี มาให้ผู้ประกันตนก่อน ในอัตราที่เทียบเคียงกับที่รัฐบาลจ่ายให้ก็ได้ หรือเปิดช่องให้ “ยืม” เงิน หรือเอาเงินของตัวเองที่ “จ่ายสมทบ” ทุกเดือน ที่กองอยู่ที่ประกันสังคมออกมาก็ได้ แต่ก็ไม่มีเสียงตอบรับ..
กว่าจะ “โยนหินถามทาง” พยายามเปิดช่องให้ผู้ประกันตนสามารถกู้ได้ ก็ต้องรอให้พรรคการเมืองหลักอย่าง “พลังประชารัฐ” เข้าไปบริหาร โดย สุชาติ ชมกลิ่น รมว.แรงงาน เสนอให้แก้ พ.ร.บ.ประกันสังคม เปิดช่องให้ผู้ประกันตน สามารถขอ “กู้ยืม” ออกมาใช้ได้ โดยคิดดอกเบี้ยต่ำ แต่ขั้นตอนดังกล่าวก็ต้องใช้เวลายืดยาว เพราะต้องเข้าสภา แก้กฎหมาย ซึ่งเมื่อเทียบกับกฎหมายที่ต่อคิวอยู่ในสภาขณะนี้ ก็ต้องรอชาติหน้าตอนบ่ายๆ กระบวนการนิติบัญญัติเองก็มีปัญหา ไม่สามารถผ่านกฎหมาย หรือแก้กฎหมายใดได้เลย หากไม่มี “สัญญาณ” ขอมาจากผู้มีอำนาจ
ทั้งหมดนี้ จึงสะท้อนความ “ล้มเหลว” ของระบบประกันสังคม ที่ตั้งขึ้นมานาน 3 ทศวรรษ ว่ามีศักยภาพในการทำงาน “รูทีน” เท่านั้น กล่าวคือ รับเงินจาก 3 ฝ่ายเข้ามา แล้วก็จ่ายตามที่กฎหมายกำหนด ไม่มีความคิดที่จะปฏิรูปตัวเอง ให้การรักษาพยาบาลกว้างขึ้น ให้สวัสดิการไปไกลขึ้น และเมื่อเกิดวิกฤตอย่างโควิด – 19 ขึ้น ยิ่งสะท้อนให้เห็นว่าองค์กรนี้ แทบไม่สามารถทำอะไร เพื่อช่วยเหลือ “ลูกค้า” ของตัวเองได้เลย
แล้วทั้งหมดนี้เกิดจากอะไร คำตอบสั้นๆ ก็คือ เพราะประกันสังคมเป็นเพียงยูนิตหนึ่งในกระทรวงแรงงาน ที่มีความเป็นราชการสูงมาก และอืดอาดยืดยาด เกินกว่าที่จะพัฒนาตัวเองหรือ “ปลดแอก” ให้เป็นอิสระได้ ตัวอย่างง่ายๆ ลองดูเรื่อง “คอมพิวเตอร์” ม.ร.ว.จัตุมงคล โสณกุล รมว.แรงงานคนที่แล้ว รับสารภาพว่า “จ่ายเงิน” เยียวยาช่วงโควิด – 19 ช้า นั้น เป็นเพราะคอมพิวเตอร์ของหน่วยงาน ใช้งานมาตั้งแต่ปี 2552 หรือ 11 ปีที่แล้ว และยังอยู่ในระหว่างการตรวจสอบของคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ (ป.ป.ช.) ที่ทำให้ไม่สามารถจัดซื้อคอมพิวเตอร์ใหม่ได้
ไม่เพียงเท่านั้น ยังมีเสียงลือเสียงเล่าอ้างว่า สำนักงานประกันสังคม ก็ถูกการเมืองครอบสูง สำนักงานฯ ถือเป็นหน่วยงานเกรด A ของกระทรวงแรงงาน งบประมาณ “พีอาร์” ในบางปี สูงถึง 170 ล้านบาท ไม่นับงบดูงานต่างประเทศ หรืองบเอนเตอร์เทนอื่นๆ
ขณะที่การลงทุนของกองทุนประกันสังคมใน “ทรัสต์” ของรีสอร์ทชื่อดังที่ปลูกบนเขาที่ภูเก็ตนั้น แม้จะไม่ใช่เรื่องผิดปกติ เพราะให้ผลตอบแทน ให้เงินปันผลสูง (แม้ตัวกิจการรีสอร์ทจะขาดทุน) แต่ก็น่าตั้งคำถามว่า ไม่มีการลงทุนอื่นแล้วหรือ ที่ให้ผลตอบแทนที่ดีกว่า แล้วเพราะอะไร กองทุนประกันสังคม ที่เป็นตัวแทนของ “ผู้ใช้แรงงาน” ทั่วประเทศ มีเงินกองทุนถึง 2 ล้านล้านบาท ถึงเลือกไปลงทุนในทรัสต์ของรีสอร์ทแห่งนี้ ซึ่งหลายคนสงสัยว่าอาจมีปัญหาเรื่อง “เอกสารสิทธิ์” ที่ดิน ขณะเดียวกัน รายได้ของบริษัท ก็ไม่ได้ “ดูดี” ขนาดนั้น แต่กองทุนประกันสังคม กลับถือหุ้น กว่า 22% ของผู้ถือหุ้นทั้งหมด จนกลายเป็นผู้ถือหุ้นทรัสต์นี้ เป็นอันดับที่ 1
ด้วยเหตุนี้ การปฏิรูปประกันสังคม เพื่อให้เป็นของ “ผู้ใช้แรงงาน” ให้ลดความเป็นราชการ ให้สามารถตรวจสอบได้ ให้ลงทุนในกิจการที่มีธรรมาภิบาล – โปร่งใส และสมเหตุสมผล รวมถึงสามารถเป็นที่พึ่งพาได้ในยามวิกฤต จึงสมควรเป็นอย่างยิ่งที่จะเป็น “วาระเร่งด่วน”
มิเช่นนั้น องค์กรนี้ ก็จะย่ำอยู่กับที่ต่อไป สวัสดิการหลายอย่างที่ควรจะดีขึ้น ก็จะ “ได้แค่นี้” และความไร้ประสิทธิภาพ ก็จะถูกส่งต่อไปยังคนรุ่นต่อไป กลายเป็นจุดขายของระบบนี้ที่ลงทุนแล้ว “งอกเงย” มีทรัพย์ศฤงคารมหาศาล แต่สวัสดิการให้ผู้ประกันตนนั้นปล่อยตามยถากรรม..
สมควรเป็นอย่างยิ่งที่เรื่องของประกันสังคม จะเป็นอีกเรื่องที่ต้อง “ให้มันจบในรุ่นเรา”
